KSF o kredytach frankowych: restrukturyzacja tak, ale tylko na zasadzie dobrowolnego porozumienia

Istnieje potrzeba restrukturyzacji walutowych kredytów mieszkaniowych na zasadzie dobrowolnego porozumienia pomiędzy bankami i kredytobiorcami, uznał w piątek Komitet Stabilności Finansowej w składzie: prezes NBP, szef KNF, prezes BFG i przedstawiciel MF.

Komitet uznał też m.in., że ustawowe przewalutowanie kredytów mieszkaniowych nie byłoby właściwe,bo 

„mogłoby prowadzić do bardzo istotnych strat w niektórych bankach, w skrajnym przypadku zagrażając stabilności krajowego systemu finansowego”.

Restrukturyzacja kredytów powinna być, zdaniem KSF, dobrowolna i 

„jest szczególnie zasadna w przypadku kredytobiorców, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej w niezawinionych przez siebie okolicznościach”.

Posiedzenie KSF, w którym wzięli udział: prezes NBP i przewodniczący komitetu Adam Glapiński, wiceminister finansów Leszek Skiba, szef Komisji Nadzoru Finansowego Marek Chrzanowski oraz prezes Bankowego Funduszu Gwarancyjnego Zdzisław Sokal, poświęcone było właśnie zagadnieniom związanym z walutowymi kredytami mieszkaniowymi. O rekomendacji KSF w sprawie kredytów frankowych poinformował w piątkowym komunikacie NBP.

W opinii Komitetu

„w ujęciu ekonomicznym portfele walutowych kredytów mieszkaniowych nie generują istotnego ryzyka systemowego dla stabilności systemu finansowego”, a „sytuacja zdecydowanej większości gospodarstw domowych, które zaciągnęły kredyty walutowe jest dobra, a ich odporność na dalsze szoki kursowe - wysoka”.

„Niemniej jednak nie można pomijać ryzyka systemowego generowanego przez te portfele w kontekście potencjalnych skutków postulowanych w debacie publicznej rozwiązań regulacyjnych zakładających obowiązkowe przewalutowanie kredytów na złote, w szczególności po kursach ich udzielenia. Nie można także abstrahować od ryzyka walutowego obciążającego kredytobiorców i związanych z tym aspektów społecznych”

— uważa KSF.

„Zobowiązania z tytułu walutowych kredytów mieszkaniowych mogą jednak stanowić istotne obciążenie dla niektórych kredytobiorców, w szczególności ze względu na wzrost wartości rat i/lub kapitału kredytu w relacji do wartości nieruchomości, co utrudnia sprzedaż lub zamianę mieszkania. Znaczna deprecjacja złotego względem franka szwajcarskiego na początku 2015 r. spowodowała intensyfikację negatywnych zjawisk społecznych i skutkowała pojawieniem się inicjatyw ustawowej interwencji w zakresie walutowych kredytów mieszkaniowych. W przypadku potencjalnej dalszej deprecjacji złotego, zjawiska te mogą się dodatkowo nasilić”

— głosi uchwała KSF.

Jednak, w ocenie Komitetu,

„ewentualne inwazyjne rozwiązania prawne skutkujące powszechnym przewalutowaniem walutowych kredytów mieszkaniowych, niezależnie od ich ewentualnego kształtu, nie są właściwe”.

„Stany faktyczne są bardzo złożone i różnorodne, zatem nie byłoby możliwe objęcie wszystkich możliwych przypadków jednolitą regulacją, a w wielu przypadkach efekty mogłyby być sprzeczne z oczekiwaniami kredytobiorców, a przy niektórych rozwiązaniach dodatkowo prowadziłyby do istotnego zróżnicowania sytuacji kredytobiorców walutowych względem kredytobiorców złotowych. Ponadto, ustawowe przewalutowanie kredytów mieszkaniowych mogłoby prowadzić do bardzo istotnych strat w niektórych bankach, w skrajnym przypadku zagrażając stabilności krajowego systemu finansowego”

— stwierdził KSF.

Zdaniem KSF „istnieje potrzeba restrukturyzacji walutowych kredytów mieszkaniowych na zasadzie dobrowolnego porozumienia pomiędzy bankami i kredytobiorcami”. Właśnie kierując się tą potrzebą oraz „biorąc pod uwagę propozycje przygotowane przez Grupę Roboczą”, KSF zaproponował w piątek rekomendacje w sprawie restrukturyzacji kredytów w walutach obcych.

Rekomendacja Komitetu jest podzielona na wskazania dla ministra finansów, dla KNF oraz dla BFG. Minister finansów otrzymał m.in. zadanie „niezwłocznego zakończenia prac nad rozporządzeniem w sprawie wyższej wagi ryzyka dla ekspozycji zabezpieczonych hipotekami na nieruchomościach”. Ma też doprowadzić do podniesienia „wagi ryzyka oraz minimalnej wartości parametru LGD (wskaźnik ryzyka kredytowego, im mniejsza wartość zabezpieczenia, tym LGD wyższy - PAP) dla ekspozycji zabezpieczonych hipoteką na nieruchomościach, których zakup finansowany był kredytem w walucie obcej”.

Szef MF ma także wprowadzić zmiany w zasadach funkcjonowania istniejącego od 2015 roku Funduszu Wsparcia Kredytobiorców.

„Zmiany powinny prowadzić do większego wykorzystania środków funduszu na wsparcie kredytobiorców (zarówno walutowych, jak i złotowych) w trudnej sytuacji finansowej”

— zalecił KSF.

Powinien też, według Komitetu, wypracować, w uzasadnionych przypadkach,

„odpowiednie rozwiązania neutralizujące ewentualne nadmierne obciążenia podatkowe dla kredytobiorców i kredytodawców, mogące wystąpić w wyniku restrukturyzacji walutowych kredytów mieszkaniowych, uwzględniając słuszne względy społeczne oraz wpływ na finanse publiczne”.

Minister finansów ma również nałożyć bufor ryzyka systemowego w wysokości 3 proc.

„z zastosowaniem do wszystkich ekspozycji na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”.

Natomiast KNF powinna, według Komitetu, m.in. wydać rekomendację nadzorczą, dotyczącą „dobrych praktyk przy restrukturyzacji portfeli walutowych kredytów mieszkaniowych”. Rekomendacja ta powinna m.in. „zwracać uwagę, że nadmierna koncentracja walutowych kredytów mieszkaniowych i związane z tymi kredytami ryzyko mogą być podstawą do stwierdzenia braku rękojmi bezpiecznego i stabilnego zarządzania bankiem”, a także „wskazywać, że z punktu widzenia stabilności poszczególnych instytucji i całego sektora zasadne jest aktywne prowadzenie restrukturyzacji portfela walutowych kredytów mieszkaniowych na drodze indywidualnych porozumień z kredytobiorcami”.

Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu zalecono natomiast uwzględnienie ryzyka związanego z walutowymi kredytami mieszkaniowymi w „metodzie wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny banków”.

„Na liście rekomendowanych instrumentów nie znalazło się natomiast wprowadzenie dodatkowego opodatkowania kredytów walutowych”

—dodano w komunikacie NBP.

„W ocenie Komitetu instrumenty wprowadzone przyjętą dziś rekomendacją nie powinny spowodować ograniczenia podaży kredytów dla gospodarki ze względu na istniejące bufory kapitałowe w sektorze bankowym”

— głosi także także komunikat.

Rozwiązanie problemu frankowiczów zapowiadał w kampanii wyborczej prezydent Andrzej Duda. W połowie stycznia u.br. minister w Kancelarii Prezydenta Maciej Łopiński przedstawił projekt ustawy „o sposobach przywrócenia równości stron niektórych umów kredytu i umów pożyczki”, który zakładał m.in. przeliczenie walutowego kredytu hipotecznego na złote „po sprawiedliwym kursie”. Projekt odnosił się do kredytów denominowanych we wszystkich obcych walutach, nie tylko we frankach.

Projekt krytycznie oceniła wówczas Komisja Nadzoru Finansowego. Według niej jego skutki finansowe mogłyby „nie tylko zachwiać stabilnością poszczególnych banków, ale również prowadzić do utraty zaufania do systemu bankowego, a w skrajnym scenariuszu spowodować kryzys finansowy”.

W Kancelarii Prezydenta powołano następnie zespół pracujący nad modyfikacją prezydenckiego projektu tzw. ustawy frankowej.

W sierpniu został złożony w Sejmie projekt prezydencki, który przewiduje, że banki będą musiały zwrócić swoim klientom różnicę między dopuszczalnym spreadem a tym, który w rzeczywistości pobrały. Ustawa ma obejmować umowy kredytu zawarte od 1 lipca 2000 r. do wejścia w życie „ustawy antyspreadowej” (26 sierpnia 2011 r.). Dotyczyć ma konsumentów, a także tych osób prowadzących działalność gospodarczą, które nie dokonywały odpisów podatkowych w związku z kredytami.

2 sierpnia, podczas prezentacji prezydenckiego projektu, prezes NBP Adam Glapiński zapowiedział, że kwestia przewalutowania mieszkaniowych kredytów walutowych zostanie rozwiązana stopniowo, przy wykorzystaniu mechanizmów nadzorczych nad bankami. Mechanizmy te miała wypracować powołana 10 sierpnia 2016 r. Grupa Robocza KSF. Są to właśnie rekomendacje zaprezentowane w piątek.

Łopiński podkreślał w październiku w Sejmie - przedstawiając w ramach pierwszego czytania prezydencki projekt o zwrocie spreadów frankowiczom - że to ledwie pierwszy etap rozwiązania problemu frankowiczów. Przypomniał o rozwiązaniach, wypracowywanych w ramach KSF. W pracach sejmowych, po pierwszym czytaniu, znajdują się też dwa inne projekty dotyczące kredytów hipotecznych. Prace nad nimi mają się zacząć jeszcze w styczniu.

ansa/PAP