A oto uzasadnienie projektu uchwały:
W latach 2005 – 2008 miał miejsce masowy proceder udzielania przez banki kredytów w walutach obcych, a w szczególności kredytów denominowanych we frankach szwajcarskich oraz waloryzowanych (indeksowanych) kursem tej waluty. Jednym z wielu powodów rozwoju rynku kredytów w walutach obcych było nieoszacowanie ryzyka przez analityków bankowych i – co za tym idzie – kredytobiorców, ale przede wszystkim olbrzymia różnica w oprocentowaniu kredytów złotowych i kredytów wyrażonych w walutach obcych. Skutkowało to brakiem zdolności kredytowej lub diametralnie mniejszą zdolnością kredytową dla konsumentów chcących zaciągnąć zobowiązanie w złotym polskim. Należy jednak zauważyć, że kredyty ,,udzielane w walucie obcej’’ (najczęściej franku szwajcarskim) takimi w rzeczywistości nie były. Nie dochodziło bowiem do transferu waluty obcej od banku do kredytobiorcy, a jedynie do jej denominacji lub waloryzacji (indeksowania).
Szczegółowo – na skutek licznych skarg kredytobiorców – zagadnienie to przeanalizował Rzecznik Finansowy w swoim raporcie pn. ,,Analiza prawna wybranych postanowień umownych stosowanych przez banki w umowach kredytowych indeksowanych do waluty obcej lub denominowanych w walucie obcej zawieranych z konsumentami’’ z czerwca 2016 r. Raport ten należy uznać za bardzo rzetelny. Wskazane w nim przykłady stosowanych przez banki niezgodnych z prawem praktyk, jak np. dokonywanej de facto waloryzacji świadczeń wynikających z długoterminowych umów kredytów poprzez modyfikację w trakcie wykonywania tych umów (spłaty rat kredytowych) wysokości oprocentowania kredytu w zależności od aktualnej sytuacji rynkowej czy gospodarczej; jest zaprzeczeniem klauzul waloryzacyjnych w rozumieniu art. 3581 § 2 Kodeksu cywilnego, który był tu stosowany pomimo obowiązywania przepisu szczególnego, tj. art. 69 ustawy prawo bankowe (zakazującego takich praktyk). Argumentacja prawna Rzecznika Finansowego jest trafna i przekonywująca.
Należy jednak podkreślić, że bezdyskusyjnym przykładem niezgodnego z prawem działania banków jako autorów wzorców umów kredytowych, jest umieszczenie w nich licznych klauzul abuzywnych. Te zaś – w świetle art. 3851 § 2 Kodeksu cywilnego – nie wiążąc konsumenta, natomiast w myśl art. 47943 Kodeksu postępowania cywilnego; prawomocny wyrok wydany w sprawie o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolony ma skutek wobec osób trzecich od chwili wpisania go do tzw. rejestru klauzul abuzywnych. W konsekwencji – jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale wydanej w składzie siedmiu sędziów w dniu 20 listopada 2015 r. (III CZP/15) - ,,skutkiem wydania wyroku przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: SOKiK) względem osób trzecich jest to, że osoby te mogą powoływać się na skutki uznania klauzuli za niedozwoloną oraz zakaz jej stosowania wobec podmiotu, wobec którego to orzeczono’’.
Oznacza to, że w sytuacji kiedy SOKiK orzekł wobec zapisu umownego danego banku, że stanowi on niedozwoloną klauzulę umowną; to we wszystkich wzorcach umownych takiego banku zawartych ze wszystkimi klientami, także tymi którzy nie brali udziału w postępowaniu przed SOKiK, taka klauzula nie obowiązuje. W pozostałym zakresie; klienci innych banków – wobec klauzul identycznych, tożsamych lub podobnych mogą powoływać się na takie klauzule, posiłkowo w postępowaniach sądowych, np. w przedmiocie stwierdzenie danej umowy za nieważną czy klauzuli umownej zawartej z innym bankiem za nieważną.
Wpisanie jednak klauzuli umownej do rejestru klauzul abuzywnych stanowi imperatyw w szczególności dla Komisji Nadzoru Finansowego i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów do skontrolowania czy dany bank – wobec pozostałych klientów – nadal stosuje zapis takiej klauzuli abuzywnej oraz powinien stanowić co najmniej asumpt do kontroli wzorców umownych w pozostałych bankach.
Należy również wspomnieć, że w dniu 17 kwietnia 2016 r. zaczęła obowiązywać nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zgodnie z którą – w dużym skrócie - abstrakcyjna kontrola postanowień wzorców w zakresie ich abuzywności została przekazana do kompetencji decyzji administracyjnych wydawanych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Niezależnie jednak od tego, czy dana klauzula umowna została uznana za niedozwoloną w drodze kontroli abstrakcyjnej czy incydentalnej, nie wiąże ona konsumenta (kredytobiorcy). Luka, która wskutek tego powstanie w umowie może być wypełniona w drodze zastosowania odpowiednich przepisów prawa o charakterze dyspozytywnym. Jeśli taki przepis nie istnieje, to niedozwolone postanowienie umowne nie obowiązuje w całości konsumenta, tj. kredytobiorcę ale także kredytobiorców będących stronami umów w tym samym banku i zawierających takie same zapisy.
Przykładów niedozwolonych klauzul umownych znajdujących się w umowach kredytowych waloryzowanych albo denominowanych (indeksowanych) w walutach obcych, w tym zwłaszcza we franku szwajcarskim, jest bardzo wiele.
Jako przykład można podać następujące klauzule:
Nr 5743 – wyrok SOKiK z dnia 27.12.2010 r. (XVII AmC 1531/09) w sprawie BRE BANK S.A. w Warszawie, zgodnie z którym m.in. bank nie może mieć dowolności w zakresie wyboru kryteriów ustalenia kursu CHF w swoich tabelach kursowych, a przez to kształtowania wysokości zobowiązania klientów, których kredyty waloryzowane są kursem CHF. Bank przyznał sobie w sposób niedozwolony prawo do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu waloryzowanego kursem CHF poprzez wyznaczanie w tabelach kursowych kursu sprzedaży franka szwajcarskiego oraz wartości spreadu walutowego (różnicy pomiędzy kursem sprzedaży a kursem zakupu waluty obcej). Nr 5622 – wyrok SOKiK z dnia 3 sierpnia 2012 r. (XVII AmC 5344/11) w sprawie Banku BPH S.A. z siedzibą w Krakowie, zgodnie z którym tzw. kredyt udzielony w CHF był w rzeczywistości kredytem denominowanym w walucie obcej, Nr 3178 i 3178 – wyrok SOKiK z dnia 14 grudnia 2010 r. (XVII AmC 426/09) w sprawie Banku Millenium S.A. w Warszawie, zgodnie z którym m.in. kurs waluty obcej nie może być ustalany w sposób dowolny i arbitralny przez bank, Nr 3016 – wyrok SOKiK z dnia 9 kwietnia 2010 r. (XVII AmC 959/09), Nr 4107 – wyrok SOKiK z dnia 24 lipca 2012 r. (XVIII AmC 285/11), Nr 4704 – wyrok SA w Warszawie z dnia 10 lutego 2012 r. (VI ACa 1460/11), Nr 1797 – wyrok SOKiK z dnia 6 sierpnia 2009 r. (XVII AmC 624/09) w sprawie Lukas Banku S.A. z siedzibą we Wrocławiu (obecnie Credit Agricole Bank Polska S.A. z siedzibą we Wrocławiu), Nr 6068 – wyrok SOKiK z dnia 24 sierpnia 2012 r. (XVII AmC 2600/11) w sprawie BRE Banku S.A. z siedzibą w Warszawie.
Dalsze funkcjonowanie w obrocie prawnym umów kredytowych denominowanych lub indeksowanych w walucie obcej zawierających klauzule abuzywne stanowi pogwałcenie porządku prawnego Rzeczpospolitej Polskiej. Wobec powyższego; zasadne i konieczne jest wezwanie Komisji Nadzoru Finansowego do niezwłocznego zbadania oraz doprowadzenia do wyeliminowania z treści kontraktów takich zapisów. Komisja Nadzoru Finansowego posiada w tym zakresie uprawnienia ale i obowiązki, których podstawą normatywną są przepisy art. 133 i n. Ustawy prawo bankowe.
Podobnie Senat RP wzywa Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów do niezwłocznego zbadania na możliwie najszerszą skalę wzorców umownych będących podstawą udzielonych tysiącom kredytobiorców długoterminowych kredytów denominowanych czy też indeksowanych w walutach obcych i wydanie odpowiednich decyzji oraz zakazanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, a więc wykonanie obowiązków wynikających z art. 23 b i nast. Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Wzywa się również Prokuratora Generalnego do wykorzystania uprawnień wynikających z art. 2 i 3 Ustawy prawo o prokuraturze i podjęcia niezbędnych czynności w celu stwierdzenia czy – w związku z udzielaniem kredytów denominowanych lub indeksowanych w walutach obcych nie doszło do popełnienia przestępstw na masową skalę oraz czy uprawnione i zobowiązane do kontroli i nadzoru organy dopełniły wszelkich obowiązków przepisanych prawem, a w sytuacji przewidzianej przez prawo – ścigania z urzędu winnych popełnionych przestępstw.
OD REDAKCJI: W przypadku uchwalenia uchwały liczymy na reakcję wezwanych instytucji państwa polskiego. Warto pamiętać, że taka uchwała jest publikowana w Monitorze Polskim i jest jednym ze źródeł prawa w RP.
Drukujesz tylko jedną stronę artykułu. Aby wydrukować wszystkie strony, kliknij w przycisk "Drukuj" znajdujący się na początku artykułu.
A oto uzasadnienie projektu uchwały:
W latach 2005 – 2008 miał miejsce masowy proceder udzielania przez banki kredytów w walutach obcych, a w szczególności kredytów denominowanych we frankach szwajcarskich oraz waloryzowanych (indeksowanych) kursem tej waluty. Jednym z wielu powodów rozwoju rynku kredytów w walutach obcych było nieoszacowanie ryzyka przez analityków bankowych i – co za tym idzie – kredytobiorców, ale przede wszystkim olbrzymia różnica w oprocentowaniu kredytów złotowych i kredytów wyrażonych w walutach obcych. Skutkowało to brakiem zdolności kredytowej lub diametralnie mniejszą zdolnością kredytową dla konsumentów chcących zaciągnąć zobowiązanie w złotym polskim. Należy jednak zauważyć, że kredyty ,,udzielane w walucie obcej’’ (najczęściej franku szwajcarskim) takimi w rzeczywistości nie były. Nie dochodziło bowiem do transferu waluty obcej od banku do kredytobiorcy, a jedynie do jej denominacji lub waloryzacji (indeksowania).
Szczegółowo – na skutek licznych skarg kredytobiorców – zagadnienie to przeanalizował Rzecznik Finansowy w swoim raporcie pn. ,,Analiza prawna wybranych postanowień umownych stosowanych przez banki w umowach kredytowych indeksowanych do waluty obcej lub denominowanych w walucie obcej zawieranych z konsumentami’’ z czerwca 2016 r. Raport ten należy uznać za bardzo rzetelny. Wskazane w nim przykłady stosowanych przez banki niezgodnych z prawem praktyk, jak np. dokonywanej de facto waloryzacji świadczeń wynikających z długoterminowych umów kredytów poprzez modyfikację w trakcie wykonywania tych umów (spłaty rat kredytowych) wysokości oprocentowania kredytu w zależności od aktualnej sytuacji rynkowej czy gospodarczej; jest zaprzeczeniem klauzul waloryzacyjnych w rozumieniu art. 3581 § 2 Kodeksu cywilnego, który był tu stosowany pomimo obowiązywania przepisu szczególnego, tj. art. 69 ustawy prawo bankowe (zakazującego takich praktyk). Argumentacja prawna Rzecznika Finansowego jest trafna i przekonywująca.
Należy jednak podkreślić, że bezdyskusyjnym przykładem niezgodnego z prawem działania banków jako autorów wzorców umów kredytowych, jest umieszczenie w nich licznych klauzul abuzywnych. Te zaś – w świetle art. 3851 § 2 Kodeksu cywilnego – nie wiążąc konsumenta, natomiast w myśl art. 47943 Kodeksu postępowania cywilnego; prawomocny wyrok wydany w sprawie o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolony ma skutek wobec osób trzecich od chwili wpisania go do tzw. rejestru klauzul abuzywnych. W konsekwencji – jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale wydanej w składzie siedmiu sędziów w dniu 20 listopada 2015 r. (III CZP/15) - ,,skutkiem wydania wyroku przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: SOKiK) względem osób trzecich jest to, że osoby te mogą powoływać się na skutki uznania klauzuli za niedozwoloną oraz zakaz jej stosowania wobec podmiotu, wobec którego to orzeczono’’.
Oznacza to, że w sytuacji kiedy SOKiK orzekł wobec zapisu umownego danego banku, że stanowi on niedozwoloną klauzulę umowną; to we wszystkich wzorcach umownych takiego banku zawartych ze wszystkimi klientami, także tymi którzy nie brali udziału w postępowaniu przed SOKiK, taka klauzula nie obowiązuje. W pozostałym zakresie; klienci innych banków – wobec klauzul identycznych, tożsamych lub podobnych mogą powoływać się na takie klauzule, posiłkowo w postępowaniach sądowych, np. w przedmiocie stwierdzenie danej umowy za nieważną czy klauzuli umownej zawartej z innym bankiem za nieważną.
Wpisanie jednak klauzuli umownej do rejestru klauzul abuzywnych stanowi imperatyw w szczególności dla Komisji Nadzoru Finansowego i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów do skontrolowania czy dany bank – wobec pozostałych klientów – nadal stosuje zapis takiej klauzuli abuzywnej oraz powinien stanowić co najmniej asumpt do kontroli wzorców umownych w pozostałych bankach.
Należy również wspomnieć, że w dniu 17 kwietnia 2016 r. zaczęła obowiązywać nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zgodnie z którą – w dużym skrócie - abstrakcyjna kontrola postanowień wzorców w zakresie ich abuzywności została przekazana do kompetencji decyzji administracyjnych wydawanych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Niezależnie jednak od tego, czy dana klauzula umowna została uznana za niedozwoloną w drodze kontroli abstrakcyjnej czy incydentalnej, nie wiąże ona konsumenta (kredytobiorcy). Luka, która wskutek tego powstanie w umowie może być wypełniona w drodze zastosowania odpowiednich przepisów prawa o charakterze dyspozytywnym. Jeśli taki przepis nie istnieje, to niedozwolone postanowienie umowne nie obowiązuje w całości konsumenta, tj. kredytobiorcę ale także kredytobiorców będących stronami umów w tym samym banku i zawierających takie same zapisy.
Przykładów niedozwolonych klauzul umownych znajdujących się w umowach kredytowych waloryzowanych albo denominowanych (indeksowanych) w walutach obcych, w tym zwłaszcza we franku szwajcarskim, jest bardzo wiele.
Jako przykład można podać następujące klauzule:
Nr 5743 – wyrok SOKiK z dnia 27.12.2010 r. (XVII AmC 1531/09) w sprawie BRE BANK S.A. w Warszawie, zgodnie z którym m.in. bank nie może mieć dowolności w zakresie wyboru kryteriów ustalenia kursu CHF w swoich tabelach kursowych, a przez to kształtowania wysokości zobowiązania klientów, których kredyty waloryzowane są kursem CHF. Bank przyznał sobie w sposób niedozwolony prawo do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu waloryzowanego kursem CHF poprzez wyznaczanie w tabelach kursowych kursu sprzedaży franka szwajcarskiego oraz wartości spreadu walutowego (różnicy pomiędzy kursem sprzedaży a kursem zakupu waluty obcej). Nr 5622 – wyrok SOKiK z dnia 3 sierpnia 2012 r. (XVII AmC 5344/11) w sprawie Banku BPH S.A. z siedzibą w Krakowie, zgodnie z którym tzw. kredyt udzielony w CHF był w rzeczywistości kredytem denominowanym w walucie obcej, Nr 3178 i 3178 – wyrok SOKiK z dnia 14 grudnia 2010 r. (XVII AmC 426/09) w sprawie Banku Millenium S.A. w Warszawie, zgodnie z którym m.in. kurs waluty obcej nie może być ustalany w sposób dowolny i arbitralny przez bank, Nr 3016 – wyrok SOKiK z dnia 9 kwietnia 2010 r. (XVII AmC 959/09), Nr 4107 – wyrok SOKiK z dnia 24 lipca 2012 r. (XVIII AmC 285/11), Nr 4704 – wyrok SA w Warszawie z dnia 10 lutego 2012 r. (VI ACa 1460/11), Nr 1797 – wyrok SOKiK z dnia 6 sierpnia 2009 r. (XVII AmC 624/09) w sprawie Lukas Banku S.A. z siedzibą we Wrocławiu (obecnie Credit Agricole Bank Polska S.A. z siedzibą we Wrocławiu), Nr 6068 – wyrok SOKiK z dnia 24 sierpnia 2012 r. (XVII AmC 2600/11) w sprawie BRE Banku S.A. z siedzibą w Warszawie.
Dalsze funkcjonowanie w obrocie prawnym umów kredytowych denominowanych lub indeksowanych w walucie obcej zawierających klauzule abuzywne stanowi pogwałcenie porządku prawnego Rzeczpospolitej Polskiej. Wobec powyższego; zasadne i konieczne jest wezwanie Komisji Nadzoru Finansowego do niezwłocznego zbadania oraz doprowadzenia do wyeliminowania z treści kontraktów takich zapisów. Komisja Nadzoru Finansowego posiada w tym zakresie uprawnienia ale i obowiązki, których podstawą normatywną są przepisy art. 133 i n. Ustawy prawo bankowe.
Podobnie Senat RP wzywa Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów do niezwłocznego zbadania na możliwie najszerszą skalę wzorców umownych będących podstawą udzielonych tysiącom kredytobiorców długoterminowych kredytów denominowanych czy też indeksowanych w walutach obcych i wydanie odpowiednich decyzji oraz zakazanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, a więc wykonanie obowiązków wynikających z art. 23 b i nast. Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Wzywa się również Prokuratora Generalnego do wykorzystania uprawnień wynikających z art. 2 i 3 Ustawy prawo o prokuraturze i podjęcia niezbędnych czynności w celu stwierdzenia czy – w związku z udzielaniem kredytów denominowanych lub indeksowanych w walutach obcych nie doszło do popełnienia przestępstw na masową skalę oraz czy uprawnione i zobowiązane do kontroli i nadzoru organy dopełniły wszelkich obowiązków przepisanych prawem, a w sytuacji przewidzianej przez prawo – ścigania z urzędu winnych popełnionych przestępstw.
OD REDAKCJI: W przypadku uchwalenia uchwały liczymy na reakcję wezwanych instytucji państwa polskiego. Warto pamiętać, że taka uchwała jest publikowana w Monitorze Polskim i jest jednym ze źródeł prawa w RP.
Strona 2 z 2
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/gospodarka/297891-tylko-u-nas-wazny-projekt-uchwaly-senatu-w-sprawie-toksycznych-kredytow-prawo-musi-obowiazywac-wszystkich?strona=2
Dziękujemy za przeczytanie artykułu!
Najważniejsze teksty publicystyczne i analityczne w jednym miejscu! Dołącz do Premium+. Pamiętaj, możesz oglądać naszą telewizję na wPolsce24. Buduj z nami niezależne media na wesprzyj.wpolsce24.
