Komunikacja jest możliwa. Rozmowa z Alexą Caprą.

Komunikacja w psim świecie jest niezwykle ważna. Każdy gest, ustawienie ciała, wyraz pyska, a nawet sposób merdania ogona niesie ze sobą istotny przekaz, czytelny dla innych zwierząt. Człowiek nie zawsze rozumie tę mowę, co w codziennym życiu stwarza niemałe problemy w tej międzygatunkowej relacji pies-człowiek.

Warto zatem poznać i zgłębić tajniki dialogu w świecie czworonogów i docenić zalety owej komunikacji.

W przypadku zwierząt bardzo istotną funkcję pełni komunikacja agresywna, często nieprawidłowo interpretowana przez człowieka. Stanowi ona ważną część naturalnego repertuaru społecznego porozumiewania się psów.

Umożliwia ona czworonogom czytelną prezentację swoich motywacji, swojej osobowości i emocjonalnego stanu, w jakim aktualnie się znajdują. Marszczenie warg, powarkiwanie to nic innego jak wyrażenie aktualnych emocji. Należy to zrozumieć, a już z pewnością za to nie karcić. Znacznie więcej krzywdy wyrządzimy psu, gdy pozbawimy go możliwości wyrażenia siebie i nauczymy, że komunikacja nie przynosi zamierzonych efektów, co doprowadzi do pomijania naturalnej drogi informacyjnej i ataków bez uprzedzenia.

Musimy pamiętać, że właściwą komunikację lub możliwość wyjścia z trudnej sytuacji zapewnia dystans. W stresujących okolicznościach niezbędne są strategie radzenia „coping”.

Każdy z nas radzi sobie z codziennością w pewien określony sposób. Strategie radzenia pozwalają nam odnieść się do różnych życiowych wydarzeń. Podobnie czynią zwierzęta. Umożliwiają sobie zniesienie stresującego bodźca bądź okoliczności lub wręcz unikają nieprzyjemnych sytuacji. Do najpopularniejszych, łatwo zauważanych strategii radzenia sobie psów należą: noszenie w pysku patyków, piłeczek, smyczy, a nawet natrętne obszczekiwanie przejeżdżających pojazdów. Dobra obserwacja naszego pupila pozwoli zidentyfikować strategie, jakimi się on posługuje i umożliwić mu ich stosowanie, bo tylko wtedy będą one miały sens, kiedy będą mogły zostać zrealizowane, gdy będą dostępne. Znając je, możemy pomóc psu je wykorzystywać, dzięki czemu nasze więzi wzmocni relacja zaufania i zrozumienia.

Komunikację w psim świecie, w tym również komunikację agresywną przybliżyła ludziom Alexa Capra. Jej doświadczenie oparte na latach pracy z problemowymi psami i rozczarowanymi właścicielami odsłoniły mechanizm, który pozwala zwierzętom, w tym wypadku psom, unikać stresujących sytuacji czy osobników.

O pasjonującej pracy z psimi nauczycielami i motywującym słowem rozmawiałam z nią podczas lutowego seminarium organizowanego przez Talking Dogs w Warszawie.

AP: Czy posiadasz motto przewodnie, którym obdarowujesz każdego właściciela psa, który trafia z palącym problemem?

AC: Mówię — nic nie rób. Przestań działać, a zacznij obserwować i analizować psa i jego psią naturę. Musisz poświęcić trochę czasu na to, aby uświadomić sobie i zastanowić się kim jesteś, a kim lub czym jest twój pies? Jakie są twoje odczucia, a jakie ma pies? Co chcesz osiągnąć ty, a czego potrzebuje twój pies? Zrób mapę siebie i swojego psa, a gdy zdobędziesz już tę wiedzę, będziesz wiedział co robić. Wszystko stanie się prostsze. Ludzie od razu chcą wiedzieć, co mają czynić. A oni powinni przede wszystkim stworzyć sobie bezpieczną strefę, otoczenie, miejsce. Więc, zamiast zamartwiać się swoim psem lub innymi psami czy ludźmi, zorganizuj sobie przestrzeń, a zdobędziesz czas i warunki na obserwacje i analizę siebie oraz psa.

AP: A więc dobra relacja jest najważniejsza?

AC: Tak.

AP: Jak zaczęła się Twoja przygoda ze zwierzętami?

AC: Mój ojciec był weterynarzem i zwierzęta stanowiły integralną część naszego życia. W tym czasie posiadaliśmy psy, ale nie miałam o nich żadnej wiedzy, za to kochałam konie i właśnie z nimi chciałam pracować. Niestety byłam zbyt biedna, by mieć własnego konia, ale wystarczająco bogata, aby posiadać psa. Zaczęłam więc pracę z psami i szybko zdałam sobie sprawę z tego, że utożsamiam się z nimi. Zauważyłam, jak wiele nas łączy, oraz że możemy wspólnie stworzyć świetną relację, a nawet się komunikować. Po prostu z nimi rozmawiać. One są jak ludzie i dla mnie jest to bez różnicy czy rozmawiam z człowiekiem, czy z psem. Z psami jest nawet łatwiej (śmiech).

AP: W tej relacji jesteś trenerem czy opiekunem?

AC: Czuję się jak rodzic i opiekuję się moimi psami jak rodzic. I nie ma to znaczenia, że znam różnicę. Jeśli opiekujesz się nimi, słuchasz, spełniasz ich oczekiwania, i sprawiasz, że wyrastają na niezależne istoty, że potrafisz przyznać, że są oddzielnymi od ciebie stworzeniami, z niezależnym postrzeganiem świata, - tak, dlaczego nie? Rozmawiam z nimi, ale np. nie piekę im tortu urodzinowego…

AP: Z jakimi psami pod względem rasy pracuje Ci się najlepiej?

AC: Preferuję owczarki niemieckie, ponieważ one chcą słuchać. Mają bardzo podobny umysł do mojego. Po prostu ułatwiają sobie życie. Rasy takie jak owczarki niemieckie czy border collie to osobniki, których nie muszę specjalnie przekonywać do działania. Podam ci dwa przykłady. Pierwszy to relacja malamutem.

Poprosiłaś, żeby podszedł. - Ale dlaczego? - dopytuje malamut. - Ponieważ ci każę. - Co?! Więc ty ponownie każesz mu przyjść, a on na to: - A co jeśli nie przyjdę? - Wkurzę się! - No to co? I to tak zawsze wyglądało. Zabierało czas i energię.

Do owczarka niemieckiego mówisz: - Przyjdź do mnie! - Dlaczego? - zapyta. - Bo się wkurzę, jeśli nie przyjdziesz. - No dobra, to przyjdę. Nie jestem z tego powodu zadowolony, ale przyjdę.

AP: A zatem co robić, by w komunikacji pies — człowiek osiągnąć sukces?

AC: Nie musisz wiedzieć wszystkiego, ale musisz zrozumieć, gdzie jest granica między tobą a psem. Musisz stawiać granice, ponieważ to daje psom poczucie bezpieczeństwa, sprawia, że ich życie jest bezpieczne. Nasza świadomość tego jest bardzo ważna.

AP: Czego nauczyły Cię Twoje psy?

AC: Im jestem starsza, tym bardziej psy sprawiają, że moje życie jest szczęśliwsze i łatwiejsze. Zrozumiałam, że one nie muszą być takie, jak ja chcę. Wybrałam je, a one wybrały mnie, moją osobowość. Tego się nauczyłam od moich psów.

Alexa Capra Z wykształcenia etolog. Instruktor szkolenia psów ENCI i CSEN z ponad dwudziestoletnim stażem. Wieloletni wykładowca studiów podyplomowych na wydziałach weterynarii i biologii uniwersytetów w Pizie, Florencji, Padwie, Turynie oraz Mediolanie. W latach 2004-2010 odpowiedzialna za projekt „Ex-combattenti” – rehabilitacja pitbulli używanych do walk psów. Autorka i współautorka publikacji naukowych dotyczących psiej agresji. Fundatorka i instruktor wiodący Gentle Team. Odpowiedzialna za ocenę i rehabilitację psów problemowych, prowadzenie klas socjalizacji i komunikacji, kursów obedience, treiball, warsztatów i kursów zawodowych dla instruktorów szkolenia psów oraz pracowników i wolontariuszy schronisk.