W rosyjskiej inwazji na Ukrainę zginęło ponad 12 tys. cywilów, co najmniej 30 tys. zostało rannych, a kilkanaście milionów Ukraińców zostało zmuszonych do ucieczki. Trzy lata od rozpoczęcia wojny na pełną skalę Rosja okupuje 20 proc. terytorium Ukrainy. W 2024 r. siły rosyjskie zajęły ok. 4 tys. km kwadratowych terytorium Ukrainy, czyli siedmiokrotnie większy obszar niż został zajęty rok wcześniej.
Według różnych danych straty po stronie rosyjskiej mogą wynosić nawet 100-200 tys. zabitych i 500 tys. rannych żołnierzy, a po stronie ukraińskiej około 100 tys. zabitych i 400 tys. rannych.
Rosyjska inwazja skonsolidowała Zachód, który nałożył bezprecedensowe sankcje na Moskwę i udzielił wsparcia zbrojeniowego, ekonomicznego i humanitarnego Kijowowi. NATO poszerzyło się o Finlandię i Szwecję. Zablokowane dostawy ukraińskiego zboża spowodowały kryzys żywnościowy w najbiedniejszych regionach świata. Wywołany wojną kryzys energetyczny doprowadził do podwyżek cen w wielu krajach.
W lutym 2022 r. Rosja zaatakowała Ukrainę z północy, wschodu i południa, próbując bez sukcesu zająć m.in. Kijów. W kwietniu tego roku wojska rosyjskie zostały wyparte z północy kraju, w tym z obwodu kijowskiego. W jesiennej kontrofensywie Ukraińcy wyzwolili niektóre tereny zajęte na południu i wschodzie kraju, w obwodach charkowskim, chersońskim i mikołajowskim. Rozpoczęta w czerwcu 2023 r. ukraińska kontrofensywa nie przyniosła znaczących sukcesów. Wojna przybrała charakter walk pozycyjnych, koncentrując się w wybranych punktach w Donbasie, obwodach chersońskim i zaporoskim.
W 2024 r. armia rosyjska przejęła inicjatywę na polu walki, wykorzystując przewagę liczebną i siłę ognia. Siły rosyjskie wywierały presję na niemal całej linii frontu o długości 1000 km. Ukraińskie władze uskarżały się, że żołnierzom kończy się broń i amunicja, podczas gdy pomoc zagraniczna jest wstrzymana.
W maju siły rosyjskie otworzyły nowy front w obwodzie charkowskim. Pomimo posiadanej przewagi postępy Rosjan były ograniczone, a Ukraina nasiliła ataki dronów na rosyjską infrastrukturę. Siły ukraińskie zaatakowały obwód kurski w Rosji i zajęły 1300 km kwadratowych rosyjskiego terytorium. Do lutego 2025 r. wojska rosyjskie odzyskały ponad połowę tego obszaru.
Po ponownym objęciu urzędu prezydenta USA przez Donalda Trumpa jego wypowiedzi na temat Ukrainy wywołały liczne kontrowersje na arenie międzynarodowej, budząc obawy o przyszłość relacji amerykańsko-ukraińskich oraz o suwerenność samej Ukrainy.
Początek wojny
Na początku 2021 r. Rosja zaczęła gromadzić żołnierzy oraz sprzęt wojskowy wokół granic z Ukrainą. W grudniu Moskwa wystosowała żądania nierozszerzania Sojuszu Północnoatlantyckiego i ograniczenia jego aktywności na wschodniej flance. W styczniu 2022 r. NATO odrzuciło te żądania.
Trzy dnia przed wybuchem wojny, 21 lutego 2022 r. prezydent Rosji Władimir Putin podpisał dekret o uznaniu suwerenności separatystycznych Republik Ludowych w Donbasie, Donieckiej i Ługańskiej.
ROK 2022
LUTY
24.02 - Prezydent Rosji Władimir Putin wydał rozkaz przeprowadzenia „specjalnej operacji wojskowej”, której celem miała być „demilitaryzacja i denazyfikacja Ukrainy”. Wojska rosyjskie rozpoczęły inwazję na pełną skalę, atakując terytorium Ukrainy od północy, w tym z terenu Białorusi, od wschodu oraz od południa ze strony anektowanego Krymu. Rozpoczęły się ataki rakietowe na budynki wojskowe i lotniska m.in. w Kijowie, Charkowie, Odessie, w obwodzie lwowskim i Donbasie. W ciągu pierwszych kilku dni na terytorium Ukrainy weszły niemal wszystkie siły rosyjskie z ok. 120-150 tys., które zgromadziły się wokół granic tego państwa.
24.02 - Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski ogłosił stan wojenny, zerwał stosunki dyplomatyczne z Rosją i podpisał dekret o powszechnej mobilizacji wszystkich ukraińskich mężczyzn w wieku od 18 do 60 lat.
25.02 - Rosyjskie oddziały rozpoznawcze dotarły do przedmieść ostrzeliwanego Kijowa. Wojska rosyjskie przejęły kontrolę nad elektrownią atomową w Czarnobylu. W pobliżu Mariupola i Chersonia na południu kraju trwają zacięte walki.
27.02 - Na całym terytorium Ukrainy trwają rosyjskie uderzenia rakietowo-powietrzne, Rosjanie zajmują coraz większy obszar kraju.
28.02 - Charkowskie osiedla mieszkaniowe zostały ostrzelane rakietami Grad. Zełenski podpisał wniosek o członkostwo Ukrainy w Unii Europejskiej.
MARZEC
1.03 - 65-kilometrowy rosyjski konwój wojskowy posuwa się w kierunku stolicy Ukrainy, ostatecznie niezdobytego Kijowa.
2.03 - Wojska rosyjskie zdobyły Chersoń oraz Zaporoską Elektrownię Atomową. Przez pierwsze sześć dni wojny na Ukrainie zginęło ponad 2000 cywilów.
2.03 - Weszły w życie unijne sankcje wykluczające niektóre rosyjskie banki z systemu SWIFT. W ciągu następnych miesięcy kolejne pakiety sankcji UE objęły m.in. rosyjskie i białoruskie sektory: finansowy, energetyczny i obronny.
13.03 - Walki nabrały charakteru pozycyjnego, a większość sił rosyjskich skupiła się wokół dużych miast, m.in. Charkowa, Mariupola, Mikołajowa i Czernihowa.
16.03 - Siły rosyjskie zbombardowały teatr w Mariupolu, zabijając co najmniej 300 ukrywających się tam cywilów.
18.03 - Trwają walki m.in. o Izium, Wuhłedar, Mariupol, Makarów, Rubiżne, Siewierodonieck i Popasną.
KWIECIEŃ
2.04 - Władze Ukrainy ogłosiły, że cały obwód kijowski jest wolny od rosyjskich okupantów, co formalnie zakończyło trwającą od początku inwazji bitwę o Kijów. Wojska rosyjskie wycofują się z obwodów kijowskiego, czernihowskiego i sumskiego.
2.04 - Po wycofaniu się rosyjskiego wojska z podkijowskiej Buczy, dziennikarze i obserwatorzy praw człowieka udokumentowali masowe groby i ciała cywilów pozostawione na ulicach, w piwnicach lub na podwórkach. W Buczy i jej okolicy znaleziono ciała ok. 1000 cywilów, ponad 650 z nich zostało zabitych kulami lub odłamkami pocisków, a wielu innych zmarło m.in. z głodu, zimna i braku lekarstw. Część ofiar była torturowana przed śmiercią. Podobnie jak w innych miejscach dochodziło również do gwałtów.
8.04 - Ponad 50 osób zginęło, a 110 zostało rannych w wyniku ataku amunicją kasetową na stację kolejową w Kramatorsku w obwodzie donieckim, gdzie chronili się cywile. W trakcie wojny Rosjanie stosują bomby kasetowe i broń hipersoniczną.
14.04 - Flagowy okręt rosyjskiej Floty Czarnomorskiej krążownik rakietowy Moskwa zatonął na Morzu Czarnym po eksplozji i pożarze na pokładzie w wyniku uderzenia dwiema ukraińskimi rakietami przeciwokrętowymi Neptun.
18.04 - Rosja rozpoczęła ofensywę na wschodzie kraju mającą na celu przejęcie całego obwodu donieckiego i ługańskiego, znaną również jako bitwa o Donbas.
21.04 - Oblężony od początku wojny położony na południu kraju Mariupol został zdobyty przez Rosjan z wyjątkiem huty Azowstal, będącej ostatnią redutą ukraińskiej obrony w mieście.
MAJ
8.05 - Trwają walko o poszczególne ulice i budynki w Siewierodoniecku, w efekcie czego do końca miesiąca to położone w obwodzie ługańskim miasto zostanie w 90 proc. zniszczone.
18.05 - Siły rosyjskie przejęły całkowitą kontrolę nad Mariupolem, a ok. 2000 obrońców kombinatu metalurgicznego Azowstal, ostatniego bastionu oporu ukraińskich obrońców miasta, poszło do niewoli.
CZERWIEC
1.06 – W ramach kolejnego pakietu amerykańskiej pomocy wojskowej dla Ukrainy po raz pierwszy przekazano system artylerii rakietowej HIMARS o zasięg ok. 80 km.
LIPIEC
3.07 - Po ciężkich walkach o Lisiczańsk siły ukraińskie zostały zmuszone do wycofania się z miasta; praktycznie cały obwód ługański został zajęty przez wojska rosyjskie.
22.07 - Przedstawiciele Ukrainy i Rosji podpisali z Turcją i ONZ osobne umowy odblokowujące eksport ukraińskiego zboża przez porty Morza Czarnego.
SIERPIEŃ
29.08 - Siły ukraińskie rozpoczęły kontrofensywę na południu kraju w rejonie Chersonia i Mikołajowa.
WRZESIEŃ
6.09 - Rozpoczęła się kontrofensywa sił ukraińskich w rejonie Charkowa, w wyniku której odzyskano ponad 12 tys. km kwadratowych w obwodzie charkowskim.
10.09 - Siły ukraińskie odzyskały kontrolę nad Iziumem w obwodzie charkowskim. W mieście odkryto masowe groby, w których było ponad 400 ciał, w większości cywili. Część ekshumowanych zwłok miała związane ręce lub ślady tortur.
21.09 - Putin ogłosił mobilizację, w wyniku której w ciągu następnego roku 300 tys. Rosjan poszło na wojnę, a 260 tys. uciekło z kraju.
30.09 - Putin ogłosił włączenie tzw. Donieckiej i Ługańskiej Republiki Ludowej, a także obwodów chersońskiego i zaporoskiego w skład Federacji Rosyjskiej.
LISTOPAD
11.11 - Siły ukraińskie wkroczyły do Chersonia, z którego wycofali się Rosjanie.
15.11 - Po raz pierwszy w trakcie wojny pocisk trafił w terytorium NATO; w przygranicznej polskiej wsi Przewodów zginęły dwie osoby. Rakieta należała najprawdopodobniej do ukraińskiej obrony przeciwlotniczej reagującej na rosyjski ostrzał, a sytuacja była wynikiem nieszczęśliwego wypadku.
GRUDZIEŃ
11.12 - Zacięte walki w okolicach Bachmutu niemal doszczętnie zniszczyły to położone w obwodzie donieckim miasto. Po stronie rosyjskiej walczyły oddziały Grupy Wagnera, prywatnej firmy najemniczej Jewgienija Prigożyna.
ROK 2023
STYCZEŃ
10.01 - Rosjanie zajęli Sołedar w pobliżu Bachmutu.
24.01 - Niemiecki rząd zdecydował o dostawie czołgów Leopard 2A6 na Ukrainę oraz o wydaniu licencji eksportowych do krajów, które chcą przekazać swoje czołgi Leopard 2 Kijowowi.
MARZEC
17.03 - Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze wydał nakaz aresztowania Putina oraz rosyjskiej rzeczniczki praw dziecka Marii Lwowej-Biełowej, oskarżając ich o odpowiedzialność za zbrodnie wojenne na Ukrainie polegające na bezprawnych deportacjach dzieci z okupowanych terenów Ukrainy do Rosji.
MAJ
21.05 - Rosjanie ostatecznie zajęli Bachmut.
25.05 - Moskwa i Mińsk podpisały umowę o rozmieszczeniu rosyjskiej taktycznej broni atomowej na Białorusi.
CZERWIEC
6.06 - Siły rosyjskie wysadziły zaporę wodną Kachowskiej Elektrowni Wodnej, w wyniku czego woda zalała dziesiątki miejscowości, wywołując katastrofę humanitarną i ekologiczną.
8.06 - Rozpoczęła się kontrofensywa ukraińska mająca na celu wyzwolenie terenów zajętych przez wroga na południu i wschodzie kraju. W ciągu pięciu miesięcy armia ukraińska przesunęła się o kilkanaście kilometrów w głąb pozycji rosyjskich, przez co cała operacja uważana jest za niepowodzenie.
LISTOPAD
1.11 - Siły ukraińskie kontynuowały ofensywę w kierunku Melitopola, z kolei armia rosyjska atakowała w kierunkach Kupiańska, Bachmutu, Awdijiwki, Marjinki, Szachtarska i Zaporoża.
ROK 2024
STYCZEŃ
7.01 - Siły ukraińskie zniszczyły częściowo ukończony most kolejowy na budowanej trasie z Mariupola do Rosji.
LUTY
1.02 - Przywódcy krajów UE zgodzili się na pakiet wsparcia dla Ukrainy w wysokości 50 miliardów euro w ramach budżetu unijnego do 2027 r.
8.02 - Zełenski mianował nowego naczelnego dowódcę Sił Zbrojnych Ukrainy; generała Wałerija Załużnego zastąpił generał Ołeksandr Syrski.
17.02 - Wojsko ukraińskie wycofało się z Awdijwki w obwodzie donieckim, postrzeganej jako brama do pobliskiego Doniecka, największego miasta przejętego przez wspieranych przez Rosję separatystów jeszcze w 2014 r.
MARZEC
7.03 - Prezydent Czech Petr Pavel ogłosił, że plan zakupu 800 tys. pocisków artyleryjskich dla Ukrainy osiągnął założony budżet dzięki składkom z 18 krajów, dodając, że dostawy na Ukrainę rozpoczną się w ciągu następnych tygodni.
30.03 - Niemiecki „Bild” poinformował, że wojska rosyjskie po raz pierwszy użyły na Ukrainie półtoratonowej bomby termobarycznej ODAB-1500.
KWIECIEŃ
2.04 - Zełenski podpisał ustawę obniżającą wiek osób podlegających mobilizacji z 27 do 25 lat; ukraińskie władze liczyły, że w ten sposób dodatkowo będzie pod bronią 450-500 tys. osób.
20.04 - Amerykańska Izba Reprezentantów przegłosowała ustawy o pomocy Ukrainie na kwotę 61 miliardów dolarów, co zakończyło trwający od miesięcy impas w tej sprawie.
MAJ
10.05 - Siły rosyjskie przekroczyły granicę w obwodzie charkowskim, w ciągu czterech dni wyparły obrońców na głębokość 5–6 kilometrów od granicy i doprowadziły do połączenia sił, tworząc nowy odcinek frontu o szerokości do ok. 60 km.
CZERWIEC
1.06 - Ukraina po raz pierwszy użyła amerykańskiej broni do uderzenia na terytorium Rosji, wystrzeliwując rakiety HIMARS w kierunku m.in. Biełgorodu.
25.06 - Unia Europejska zainaugurowała negocjacje akcesyjne z Ukrainą.
LIPIEC
31.07 - Ukraina otrzymała pierwsze samoloty wielozadaniowe F-16.
SIERPIEŃ
06.08 - Ukraina zaatakowała obwód kurski w Rosji. W ciągu sześciu dni siły ukraińskie początkowo nie napotykając poważniejszego oporu, zajęły 1300 kilometrów kwadratowych terytorium Rosji.
WRZESIEŃ
20.09 - Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen ogłosiła w Kijowie, że Ukraina otrzyma 35 miliardów euro pożyczki zaciągniętej przez UE, a zabezpieczonej rosyjskimi aktywami.
PAŹDZIERNIK
1.10 - Rosyjskie wojska zdobyły ważne miasto Wuhłedar w obwodzie donieckim, które było bronione przez niemal dwa lata - od końca października 2022 r.
LISTOPAD
04.11 - Według ukraińskiego wywiadu wojskowego (HUR) 11 tys. wojskowych z Korei Północnej znajdowało się na terytorium obwodu kurskiego w Rosji.
21.11 – Na miasto Dniepr spadł po raz pierwszy użyty nowy rosyjski hipersoniczny pocisk balistyczny średniego zasięgu Oriesznik.
ROK 2025
STYCZEŃ
6.01 - Rosyjskie ministerstwo obrony poinformowało, że jego siły zdobyły miasto Kurachowe, 32 km na południe od Pokrowska, w kierunku którego wojska rosyjskie posuwają się od miesięcy.
LUTY
18.02 – Prezydent USA Donald Trump oskarżył Ukrainę o wywołanie wojny mówiąc: „Nigdy nie powinniście byli tego zaczynać. Mogliście zawrzeć umowę.” Dzień wcześniej administracja Trumpa zaproponowała, by USA otrzymały kontrolę nad połową ukraińskich zasobów mineralnych jako „zapłatę” za amerykańskie wsparcie.
mly/PAP
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/swiat/722104-trzecia-rocznica-wybuchu-wojny-na-ukrainie
