24 lutego – w dniu rozpoczęcia rosyjskiej inwazji na Ukrainę – Dmytro Bezruczko jechał pociągiem z Kijowa do Odessy na premierę filmu o swoim pradziadku: Marku Bezruczce. W czasach sowieckich była to postać, o której nie mówiło się nawet wśród najbliższych. Dopiero po upadku komunizmu rodzina dowiedziała się – i to przez przypadek – kim był ich przodek. Żeby zrozumieć rolę, jaką odgrywał, należy cofnąć się o sto lat.

Dowódca zwycięskiej obrony Zamościa

Głównym sojusznikiem Polski w wojnie z bolszewikami w latach 1919-1921 było wojsko Ukraińskiej Republiki Ludowej pod wodzą atamana Semena Petlury. Jedną z najważniejszych postaci w jego ich szeregach był natomiast pułkownik Marko Bezruczko. To właśnie on na czele 6. Dywizji Strzelców dowodził wspólną, polsko-ukraińską, obroną Zamościa przed czerwonoarmistami. Udało się im wówczas odeprzeć od miasta Armię Konną Budionnego, co miało duży wpływ na późniejszy, pomyślny przebieg wojny. Wkrótce potem Bezruczko wziął udział w zwycięskiej bitwie pod Komarowem, po której awansowany został do stopnia generała.

Po zakończeniu wojny pozostał w Rzeczypospolitej, gdzie był m.in. przewodniczącym Ukraińskiego Towarzystwa Wojskowo-Historycznego w Warszawie, na co dzień pracując w polskim Wojskowym Instytucie Kartograficznym. Pełnił też funkcje ministerialne w rządzie Ukraińskiej Republiki Ludowej na wychodźstwie, zdecydowanie sprzeciwiając się nurtowi nacjonalistycznemu oraz współpracy z Trzecią Rzeszą. Zmarł w Warszawie 10 lutego 1944 roku i pochowany został na cmentarzu prawosławnym na Woli.

Społeczna samoorganizacja Ukraińców

Inwazja Rosji na Ukrainę uniemożliwiła premierę filmu. 33-letni Dmytro Bezruczko, specjalista od public relations, nie powrócił do Kijowa, lecz przez kolejnych 50 dni pozostał w Odessie. Tam założył i stanął na czele grupy tłumaczącej na język angielski i publikującej w zagranicznych mediach społecznościowych informacje z Ukrainy. Jego zespół w krótkim czasie zyskał na Instagramie setki tysięcy obserwujących. Ekipa starała się przedstawić racje Kijowa w konflikcie z Moskwą, odkłamywać kremlowską dezinformację, a także wyjaśniać tak oczywiste sprawy, jak ta, na czym polega różnica między Rosjanami a Ukraińcami, z czego wielu ludzi na Zachodzie nie zdaje sobie sprawy.

W rozmowie z czeskim portalem HlidaciPes.org Dmytro Bezruczko podkreślał niezwykłą zdolność do samoorganizacji społecznej Ukraińców, która ujawniła się w tamtych dniach:

To było bardzo dziwne. Nigdy nie przeżyłem takiego momentu, jakby działała jakaś zbiorowa świadomość i ludzie po prostu potrafili się zebrać w krytycznym momencie i każdy z nich wiedział, co trzeba robić. To było bardzo intensywne u wszystkich. Na co dzień jestem menadżerem w branży PR, ale gdy zaczęła się wojna, od razu wiedziałem, że to ja muszę zorganizować wolontariuszy i przedstawicieli mediów, żebyśmy mogli szybko informować po angielsku o tym, co się dzieje. I muszę powiedzieć, że – trochę paradoksalnie – ostatnie miesiące były dla mnie w pewnym sensie najlepszymi w wymiarze zawodowym.

Postać przodka jako drogowskaz

Dmytro Bezruczko podkreśla, że postać jego pradziadka jest dla niego i całej rodziny drogowskazem w walce o wolność i kształt ukraińskiej idei narodowej. On sam widzi też wiele podobieństw między wojną, w której brał udział jego przodek, a dzisiejszym konfliktem na Ukrainie. Jedną z nich jest współpraca między naszymi narodami.

Za niecałe trzy miesiące obchodzić będziemy 102. rocznicę bitwy warszawskiej. Warto z tej okazji przypomnieć, że przeciw bolszewikom ramię w ramię z Wojskiem Polskim występowali nasi wschodni antykomunistyczni sojusznicy: Armia Czynna Ukraińskiej Republiki Ludowej pod wodzą atamana Semena Petlury, oddziały Białoruskiej Armii Narodowej pod komendą generała Stanisława Bułaka-Bałachowicza, żołnierze 3. Armii Rosyjskiej w Polsce oraz kozackie oddziały kawalerii. Dobrze by się stało, gdyby podczas tegorocznych obchodów mocno wybrzmiała pamięć o polsko-ukraińskim braterstwie broni. To była w końcu nasza wspólna wojna przeciw imperializmowi Moskwy.