To już 30 lat od tragicznej śmierci Wandy Rutkiewicz na grani Kanczendzongi (8598 m n.p.m.) w Himalajach. Jedna z najwybitniejszych himalaistek w historii została na zawsze w górach, które były jej pasją i którym podporządkowała całe swoje życie. Była postacią nietuzinkową i wybitną. Jako pierwsza z Polski zdobyła najwyższe góry świata: Mount Everest i K2. Wyprzedzając w tym swoich kolegów.

Idę w góry dla nich samych, dla sportu, bo interesują mnie rekordy, dla ludzi których tam spotykam i z którymi łączy mnie braterstwo liny. Chodzę w góry bo potrzebne jest mi ryzyko i poczucie niebezpieczeństwa. Ono nadaje smak życiu. I dla jakiejś twórczości

— mówiła w wywiadzie telewizyjnym w 1989 roku.

Już wtedy życie straciło w nich 30 ludzi, których znała i jak sama mówiła byli jej bliscy.

Zmarła prawdopodobnie w wyniku wyczerpania i choroby wysokościowej 13 maja 1992 roku. Ostateczną datę śmierci w 1996 roku ustalił sąd. Chodziło o przecięcie spekulacji i wypłatę odszkodowania. Matka nigdy się z tą informacją nie pogodziła. Śmierć Rutkiewicz była wielkim wstrząsem dla całego światowego środowiska wspinaczkowego.

Urodziła się 4 lutego 1943 r. w Płungianach na Litwie, skąd po wojnie, w r. 1946, przybyła wraz z rodziną do kraju. Wychowywała się we Wrocławiu. W 1961 roku po raz pierwszy wspinała się w Sokolikach w Kotlinie Jeleniogórskiej. Potem przyszedł czas na Tatry, Alpy, Pireneje, szczyty w Norwegii i Ałtaju. A końcu także na Himalaje, Karakorum, Hindukusz.

Zdobyła osiem z czternastu ośmiotysięczników: Mount Everest, Nanga Parbat, K2, Sziszapangmę, Gaszerbrum II, Gaszerbrum I, Czo Oju oraz Annapurnę. Jej wejście na Mount Everest 16 października 1978 roku zbiegło się w czasie z wyborem Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową. Od pewnego czasu chciała pojechać do Watykanu, aby przekazać Ojcu Świętemu kamień z najwyższej góry świata. Udało się to 10 czerwca 1978 roku Krakowie.

Pani Wando, ludzie gór witają się, stojąc. Dobry los sprawił, że nam obojgu tego samego dnia udało się wyjść tak wysoko”

— powiedział Jan Paweł II podczas spotkania w 1978 roku.

W 1990 roku rozpoczęła się jej „Karawana do marzeń” - dwuletni projekt zakładający zdobycie pozostałych ośmiu najwyższych gór Ziemi zakończony tragedią na Kanczendzondze.

Jesienią ubiegłego roku Sejm ogłosił rok 2022 rokiem Wandy Rutkiewicz. W Muzeum Sportu w warszawie zorganizowało wystawę czasową „Wanda w kadrze” prezentującą fotografie, filmy, sprzęt wspinaczkowy oraz pamiątki osobiste Wandy. Patronat honorowy nad wystawa objęło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wystawę można oglądać do 3 czerwca w siedzibie Muzeum.

Można obejrzeć nie tylko eksponaty związane z wyprawami, w których brała udział, ale również zdjęcia wykonane przez jej towarzyszy czy oryginalne dokumenty, m.in. listy, w których na bieżąco opisywała etapy wspinaczki.