Nowy "polski" obiekt w kosmosie! Wiemy, jak nazwano planetoidę. W gronie odkrywców była polska uczennica

Do listy „polskich” obiektów w kosmosie dołączyła kolejna planetoida. Nazwano ją Wolszczan, od nazwiska polskiego astronoma Aleksandra Wolszczana, odkrywcy pierwszych planet pozasłonecznych. W gronie odkrywców planetoidy jest polska uczennica.

Planetoida (805997) Wolszczan, wcześniej znana jako 2016 LL106 (jak również 2012 XP157), została odkryta na zdjęciu wykonanym 12 czerwca 2016 roku, przy pomocy japońskiego Teleskopu Subaru, pracującego na Hawajach. Informację o nadaniu oficjalnej nazwy opublikowano w biuletynie WGSBN nr 28 z 15.12.2025 r., wydawanym przez Międzynarodową Unię Astronomiczną (IAU).

Odkrywcami planetoidy są cztery osoby - z Chin, Japonii, Stanów Zjednoczonych oraz Polski. Jest wśród nich polska uczennica Maria Wicher, która planetoidę wypatrzyła w wakacje 2024 roku. Jest uczennicą Liceum Ogólnokształcącego „Liceum w Chmurze” w Katowicach. Maria Wicher jest też inicjatorką nadania planetoidzie nazwy Wolszczan.

Planetoida została odkryta w ramach projektu Come On! Impacting Asteroids (COIAS). Jest to aplikacja online pozwalająca każdemu na poszukiwania małych ciał Układu Słonecznego na zdjęciach z 8-metrowego Teleskopu Subaru.

Szacuje się, że rozmiar planetoidy to 1,2 km. Obiega Słońce w głównym pasie planetoid, z okresem 4,88 roku, w średniej odległości 2,88 jednostki astronomicznej, czyli około 430 milionów kilometrów.

Prawo nadawania nazw planetoidom mają ich odkrywcy. Początkowo planetoida (asteroida) uzyskuje tymczasowe oznaczenie, wskazujące na rok odkrycia i kolejny numer w roku w oznaczeniu literowo-cyfrowym. Gdy obiekt będzie miał już odpowiednio dobrze poznaną orbitę, otrzymuje stały numer w katalogu planetoid i wtedy można nadać mu nazwę. Proponowane nazwy muszą spełniać kryteria ustalone przed Międzynarodową Unię Astronomiczną (IAU), która jako jedyna na świecie ma prawo nadawać obiektom astronomicznym nazwy uznawane powszechnie za oficjalne. IAU organizuje też co jakiś czas globalne konkursy na nadawanie nazw obiektom astronomicznym.

Kim jest Aleksander Wolszczan?

Aleksander Wolszczan (ur. 1946 w Szczecinku) to polski astronom, odkrywca pierwszych planet pozasłonecznych w 1992 roku (wspólnie z Dalem Frailem), okrążających pulsara PSR B1257+12. Dokonał tego przy pomocy radioteleskopu w Obserwatorium Arecibo. W pracy naukowej zajmuje się radioastronomią, badaniami pulsarów oraz planet pozasłonecznych.

Magisterium i doktorat uzyskał na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu w latach 1969 i 1975, tytuł profesora uzyskał w 1998 roku. Od 1992 roku pracował na Uniwersytecie Stanowym Pensylwanii (USA), aż do przejścia na emeryturę w 2024 roku. W różnych latach pracował także na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, w Instytucie Maxa Plancka ds. Radioastronomii w Bonn (Niemcy), Centrum Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika PAN (w placówce w Toruniu) oraz amerykańskich uniwersytetach Cornell i Princeton.

Profesor Wolszczan został uhonorowany m.in. w 1995 roku Krzyżem Oficerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, w 1997 roku Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, od 2006 roku jest Honorowym Obywatelem Miasta Szczecina, ma też swoją „katarzynkę” (toruński piernik) w Piernikowej Alei Gwiazd w Toruniu (była to katarzynka otwierająca ten projekt w 2003 roku).

Na polu naukowym w 1977 roku otrzymał Nagrodę Młodych Polskiego Towarzystwa Astronomicznego, w 1992 roku Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, w 1996 roku nagrodę Beatrice M. Tinsley od Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego, w 2001 roku Medal Mariana Smochulowskiego od Polskiego Towarzystwa Fizycznego, a w 2017 roku Medal Bohdana Paczyńskiego od Polskiego Towarzystwa Astronomicznego.

Adam Stankiewicz/PAP