Sąd uchylił dwie uchwały o "przeciwdziałaniu ideologii LGBT" ze względu na "dyskryminujący charakter". Skargi RPO uwzględnione

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uchylił w poniedziałek dwie uchwały o „przeciwdziałaniu ideologii LGBT” podjęte przez małopolską gminę Lipinki oraz Radę Powiatu Tarnowskiego w 2019 r. Sprawy te wróciły do WSA po rozstrzygnięciu Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie uwzględnił skargi RPO oraz podzielił zawartą w nich argumentację. WSA stwierdził dyskryminujący w stosunku do osób nieheteronormatywnych charakter takich uchwał. Uznał, że wykraczają one poza kompetencje przyznane jednostkom samorządu terytorialnego

— przekazało Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich w poniedziałkowym komunikacie.

Jak dodało Biuro RPO, sąd uzasadniając orzeczenie zaznaczył, że rada powiatu lub gminy „jest organem władzy publicznej, i w odróżnieniu do osób fizycznych, może robić tylko to, na co pozwala jej przepis prawa”.

Drugie podejście

Krakowski WSA już po raz drugi zajmował się sprawami tych dwóch uchwał. W czerwcu 2020 r. WSA odrzucił skargi ówczesnego RPO Adama Bodnara na uchwałę małopolskiej gminy Lipinki deklarującej przeciwdziałanie „ideologii LGBT” oraz uchwałę Rady Powiatu Tarnowskiego określonej jako „rezolucja w sprawie powstrzymania ideologii LGBT”.

Argumentowano wówczas m.in., że uchwała zawierająca deklarację światopoglądową zgodną z poglądami większości radnych nie może być przedmiotem kontroli sądu administracyjnego, „dopóki nie dotyczy prezentowania ideologii, która jest zakazana przez prawo i nie ingeruje swoją treścią w sferę publicznoprawną, kierując do innych podmiotów nakaz wiążącego postępowania lub dopóki nie nakłada na obywateli obowiązków”.

Od postanowień krakowskiego sądu RPO wniósł skargi kasacyjne. Na początku lipca zeszłego roku Naczelny Sąd Administracyjny zdecydował o uchyleniu zaskarżonych postanowień i przekazaniu spraw do ponownego rozpoznania krakowskiemu WSA. Były to dwie pierwsze tego typu skargi kasacyjne rozpatrzone przez NSA.

NSA stwierdził wówczas, że akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej obejmują „wszelkie akty tych organów z wyłączeniem tych, które podlegają kognicji innych sądów niż sądy administracyjne, w tym zwłaszcza sądy powszechne”. Dodawał, że przyjęcie stanowiska, które zaprezentował sąd I instancji, prowadzi do „niedopuszczalnej sytuacji, w której pewna kategoria spraw zostaje wyłączona spod jakiejkolwiek kontroli sądowej, co pozostaje w sprzeczności z normami konstytucji”.

W poniedziałek WSA zajął się skargami RPO merytorycznie i uchylił obie uchwały. Wyroki są nieprawomocne i można je zaskarżyć do NSA.

W drugiej połowie września zeszłego roku NSA uchylił dwa kolejne postanowienia wojewódzkich sądów administracyjnych o odrzuceniu skarg RPO wobec dwóch innych takich uchwał - chodziło o uchwały ws. „powstrzymania ideologii LGBT” podjętymi przez podkarpacką gminę Niebylec oraz Radę Powiatu Ryckiego. Sprawy te również wróciły do zbadania przez WSA w Rzeszowie i Lublinie. Z kolei w połowie listopada ub.r. NSA uchylił piąte tego typu postanowienie i skierował do ponownego rozpoznania przez WSA w Lublinie kwestię uchwały Sejmiku Województwa Lubelskiego.

O które samorządy chodzi?

Poza Lipinkami, Niebylcem, Radą Powiatu Tarnowskiego, Radą Powiatu Ryckiego i Sejmiku Województwa Lubelskiego RPO skierował skargi dotyczące uchwał o „przeciwdziałaniu ideologii LGBT” w przypadku gmin: Istebna (woj. śląskie), Klwów (woj. mazowieckie) i Serniki (woj. lubelskie), a także Rady Miejskiej w Osieku (woj. świętokrzyskie). Trafiły one do wojewódzkich sądów administracyjnych - w Krakowie, Gliwicach, Radomiu, Lublinie, Rzeszowie i Kielcach.

W sprawach tych, z których wszystkie zostały już rozpoznane przez poszczególne sądy administracyjne, pierwotnie zapadły rozbieżne orzeczenia. Cztery tego typu uchwały zostały unieważnione przez WSA - chodzi właśnie o gminy Istebna, Klwów, Serniki i radę w Osieku. Natomiast wobec pięciu skarg RPO zapadły postanowienia o ich odrzuceniu ze wskazaniem, że nie mogą one być przedmiotem kontroli sądu administracyjnego.

Wszystkie te rozstrzygnięcia WSA zaskarżono do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W odniesieniu do pięciu skarg odrzuconych odwołania złożył RPO i wszystkie zostały już uwzględnione przez NSA, a dwa spośród nich w poniedziałek zmienione przy ponownym rozstrzygnięciu przez WSA. Z kolei od czterech orzeczeń uwzględniających skargi odwołały się organy wydające uchwały; o złożeniu odwołań w niektórych z tych spraw informowała też Prokuratura Krajowa.

gah/PAP