We wtorek po południu w Dzienniku Ustaw opublikowany został wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 7 października dotyczący kwestii wyższości polskiej konstytucji nad prawem unijnym. Orzeczenie zapadło po wniosku skierowanym do TK przez premiera Mateusza Morawieckiego.

W czwartek TK odpowiadając na wniosek premiera orzekł, że przepisy europejskie uprawniające sądy krajowe do pomijania przepisów konstytucji lub orzekania na podstawie uchylonych norm są niezgodne z konstytucją.

Trybunał stwierdził też niekonstytucyjność przepisów prawa unijnego w zakresie, w jakim organy UE działają poza granicami kompetencji przekazanych przez Polskę w traktatach. Według TK niezgodne z konstytucją są też przepisy traktatowe uprawniające polskie sądy do kontroli legalności powołania sędziego przez prezydenta oraz uchwał Krajowej Rady Sądownictwa ws. powołania sędziów.

W uzasadnieniu ustnym tego orzeczenia TK wskazał, że prawo unijne ma pierwszeństwo nad polskimi ustawami tylko w zakresie kompetencji przekazanych. Według Trybunału dopuszczenie do sytuacji, w której UE tworzyłaby normy poza tym obszarem i nadawano by im walor pierwszeństwa, oznaczałaby utratę suwerenności.

Sędzia TK Bartłomiej Sochański wskazywał jednocześnie w uzasadnieniu tego wyroku, że jeśli Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie przestanie wkraczać w wyłączne kompetencje organów państwa polskiego oraz podważać pozycji Trybunału Konstytucyjnego, niewykluczone jest zbadanie zgodności z konstytucją jego orzeczeń, włącznie z usunięciem ich z polskiego porządku prawnego.

Zeszłotygodniowy wyrok TK zapadł w pełnym składzie Trybunału. Zdanie odrębne złożyło do niego dwóch spośród 12 sędziów orzekających w sprawie - Piotr Pszczółkowski i Jarosław Wyrembak.

Wyrok TK wywołał sprzeciw części społeczeństwa, polityków opozycji i środowiska prawniczego. W niedzielę na placu Zamkowym w Warszawie odbyła się manifestacja zwołana przez Donalda Tuska w reakcji na to orzeczenie. Głębokie zaniepokojenie tym wyrokiem wyraziła też przewodnicząca KE Ursula von der Leyen, która poleciła szybką i dogłębną analizę orzeczenia TK.

W niedzielę premier Morawiecki zwrócił uwagę, że podobne orzeczenia były wydawane we Francji, w Danii, w Niemczech, we Włoszech, w Czechach, w Hiszpanii czy w Rumunii. Zaznaczył też, że „stwierdzono w nich, że unijne instytucje czasami w pewnych działaniach wykraczają poza przyznane im w traktatach kompetencje – wchodząc w kolizję z krajowymi konstytucjami”. Przypomniał też, że „podobnie stwierdzał już w przeszłości polski TK”.

kpc/PAP