55. rocznica gdyńskiego "czarnego czwartku". 17 grudnia 1970 stoczniowcy przyszli do pracy. Milicja otworzyła do nich ogień

17 grudnia 1970 r. o poranku komunistyczna bezpieka, wojsko i milicja dokonali masakry robotników w okolicach przystanku kolejowego Gdynia Stocznia. Otworzyli ogień do stoczniowców, którzy - po wezwaniach wicepremiera PRL Stanisława Kociołka - stawili się do pracy.

Co roku 17 grudnia gdynianie, stoczniowcy, przedstawiciele wojska, policji, parlamentu i samorządu oraz goście z Polski zbierają się przed pomnikiem Grudnia 1970 koło stacji kolejki SKM Gdynia Stocznia. To w tym miejscu 55 lat temu wojsko, milicja i funkcjonariusze bezpieki dokonali masakry robotników, którzy po wezwaniach Kociołka stawili się rano do pracy.

Jeszcze raz ponawiam, stoczniowcy, adresowane do was wezwanie: przystąpcie do normalnej pracy. Są do tego wszystkie warunki

— mówił Kociołek w lokalnej telewizji i radiu niespełna 10 godzin wcześniej, 16 grudnia wieczorem.

W okolicach przystanku kolejowego Gdynia Stocznia zastrzelono wówczas 16 bezbronnych osób.

„Krwawy Kociołek - to kat Trójmiasta”

Stanisław Kociołek, który nakłaniał w telewizyjnym wystąpieniu strajkujących do podjęcia pracy, wiedział, że stocznia ma zostać zablokowana przez wojsko już następnego dnia rano. Po wydarzeniach grudniowych stracił wprawdzie miejsce w Biurze Politycznym KC PZPR, ale „za karę” został wieloletnim ambasadorem PRL m.in. w Moskwie, Tunezji i Luksemburgu. W latach 1980-1982 był I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Warszawie.

Za swe działania nigdy nie poniósł odpowiedzialności karnej. Ukarany został jedynie moralnie – jako „kat Trójmiasta” został wymieniony z imienia i nazwiska m.in. w „Balladzie o Janku Wiśniewskim” autorstwa Krzysztofa Dowgiałły (muzyka Mieczysław Cholewa) oraz w powieści „Turbot” noblisty Güntera Grassa.

Tragicznym symbolem Grudnia 70 stało się zdjęcie pochodu niosącego na drzwiach ciało zastrzelonego młodego człowieka i pokrwawioną biało-czerwoną flagę – zamordowanym był osiemnastoletni Zbigniew Godlewski, pracownik Stoczni Gdyńskiej im. Komuny Paryskiej.

Obecnie historyczne drzwi są w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gdyni, w utworzonej przez ks. Hilarego Jastaka kaplicy Stoczniowców, Portowców i Ludzi Morza. Przechowywana jest tam również zakrwawiona polska flaga niesiona w pochodzie.

W środę po porannych uroczystościach pod pomnikiem Ofiar Grudnia 1970 w Gdyni po południu odbędzie się msza św. w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa w Gdyni, a potem pochód przemaszeruje pod Urząd Miasta Gdyni.

Robotnicy chcieli lepszych warunków

W grudniu 1970 r. robotnicy strajkowali, bo chcieli lepszych warunków życia, podniesienia płac i cofnięcia wprowadzonych tuż przed świętami podwyżek cen żywności. 17 grudnia o poranku przy wiadukcie obok stacji SKM Gdynia Stocznia wojsko i milicja zaatakowały idących do pracy bezbronnych stoczniowców. Pojawiły się pierwsze ofiary, a wiele osób zostało rannych.

Robotnicy poszli pod Prezydium Miejskiej Rady Narodowej (dziś mieści się tam Urząd Miasta Gdyni). Pochód, który szedł od strony ul. Czerwonych Kosynierów (dzisiejsza ul. Morska), na czele niósł na drzwiach zastrzelonego młodego robotnika Zbigniewa Godlewskiego.

Na wzgórzu Nowotki (dziś wzgórze św. Maksymiliana) doszło do kolejnej krwawej konfrontacji. Młodzi ludzie rzucali w funkcjonariuszy ZOMO kamieniami w odwecie za poranne wydarzenia. To nie pozostało bez odpowiedzi ze strony milicji. Według oficjalnych informacji tego dnia w Gdyni zginęło 18 osób.

W grudniu 1970 r. w proteście przeciw podwyżkom cen wprowadzonym przez władze PRL przez Wybrzeże przetoczyła się fala strajków i demonstracji. W Gdańsku i Szczecinie protestujący podpalili gmachy komitetów wojewódzkich PZPR. Aby stłumić protesty, władze zezwoliły milicji i wojsku na użycie broni. Według oficjalnych danych w grudniu 1970 r. na ulicach Gdańska, Gdyni, Szczecina i Elbląga od kul milicji i wojska zginęły 45 osób (w tym 18 w Gdyni), a ponad 1160 zostało rannych.

CZYTAJ TAKŻE: 55. rocznica czarnego czwartku. Prezydent Nawrocki w Gdyni: Polska komunistyczna była sowiecką kolonią, która na Polaków wysyłała Polaków

PAP/oprac. Joanna Jaszczuk