W listopadzie 2023 roku nakładem wydawnictwa Biały Kruk ukazała się najnowsza książka prof. Wojciecha Roszkowskiego pt. „Orzeł, lew i krzyż. Historia i kultura krajów Trójmorza”. Jest ona kontynuacją wydanego w ubiegłym roku pierwszego tomu, w którym opisane zostały dzieje krajów z naszego regionu Europy.

Nim autor zakończył pisanie drugiego tomu „Historii i kultury krajów Trójmorza”, sytuacja się zmieniła: do Inicjatywy przyjęta została na prawach stałego członka Grecja, natomiast Ukraina oraz Mołdawia zyskały status krajów stowarzyszonych. To musiało zmienić nieco kompozycję książki. Pierwszy tom poświęcony był historii krajów Trójmorza aż po czasy fin de siècle, drugi obejmuje wiek XX i XXI z wyjątkiem wszakże Grecji, Ukrainy i Mołdawii – nieobecnych w pierwszej części dzieła prof. Wojciecha Roszkowskiego – zarys ich dziejów i kultury prezentowany jest zatem tu, od zarania po dzień dzisiejszy.

Można powiedzieć, że Inicjatywa Trójmorza (Międzymorza) sięga swymi korzeniami jeszcze czasów jagiellońskich. Próbował do niej wrócić częściowo książę Adam Jerzy Czartoryski w latach 1832-1861, ale w warunkach niewoli nie było szans na realizację tego typu pomysłów. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r.

Józef Piłsudski preferował ideę Międzymorza jako przeciwwagi dla nieustających zaborczych tendencji zarówno Rosji, jak i szybko militaryzujących się Niemiec. Jednakże narody, które wchodziły w skład dawnej Rzeczypospolitej – Litwini, Białorusini, Ukraińcy oraz kraje bałtyckie (dawne Inflanty) – nie popierały wówczas przymierza. Historia pokazała, że był to wielki błąd; tylko trwanie w sojuszu dawało siłę zdolną odeprzeć napierający jednocześnie ze wschodu i zachodu imperializm. Brak takiego sojuszu pozwolił Sowietom na blisko pół wieku anektować kraje dawnej Rzeczypospolitej oraz sąsiadów na południe od niej. Zagrożenia mają to do siebie, że się odradzają – ostatni czas tego dowodzi.

Idea Trójmorza odżyła w III RP pod rządami prawicy. Pierwsze spotkanie Inicjatywy odbyło się 29 września 2015 r., a pierwszy szczyt głów państw członkowskich Trójmorza miał miejsce 25 sierpnia 2016 r. w Dubrowniku. Od tego momentu współpraca rozwija się regularnie, także na poziomie banków rozwojowych, parlamentów, samorządów oraz giełd finansowych. Jednakże zagrożenia wobec krajów Międzymorza narastają i potrzebna jest na pewno większa dynamika współpracy między nimi. Wymaga to nie tylko działań politycznych, ale także podstawowej wiedzy o sobie nawzajem w poszczególnych krajach.

Książka prof. Roszkowskiego służy właśnie poszerzaniu tej wiedzy. To nie tylko zbiór faktów, ale także podróż w głąb historii i kultury. Z 186 sugestywnymi ilustracjami to doskonałe kompendium informacyjne dla wszystkich tych, którzy pragną zgłębić tajemnice Trójmorza. Od jagiellońskich korzeni po współczesność – historia, kultura i Inicjatywa Trójmorza w fascynującej oprawie ilustracyjnej!

Prof. Wojciech Roszkowski: „Orzeł, lew i krzyż. Historia i kultura krajów Trójmorza. Tom 2”, wyd. Biały Kruk, 528 str., format 16,5 x 23,5 cm, twarda oprawa. Więcej tutaj.