1 marca – w rocznicę rozstrzelania przywódców IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” – obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. W całym kraju organizowane będą uroczystości upamiętniające żołnierzy powojennego podziemia niepodległościowego.

W środę, 1 marca, prezydent Andrzej Duda złoży wizytę w Sierpcu (woj. mazowieckie). Przed godz. 16 złoży kwiaty pod pomnikiem gen. Emila Fieldorfa „Nila” (ul. Dworcowa 7), potem na placu przed Centrum Kultury i Sztuki w Sierpcu spotka się z mieszkańcami powiatu sierpeckiego. Planowane jest wystąpienie prezydenta.

Obchody z udziałem szefa rządu

Premier Mateusz Morawiecki w środę o godz. 9.00 weźmie udział w obchodach Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych organizowanych w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL - b. Areszcie Śledczym Warszawa-Mokotów przy ul. Rakowieckiej 37. Przewidziano wystąpienie prezesa Rady Ministrów, a także Marszałek Sejmu Elżbiety Witek, która wcześniej złoży kwiaty na Grobie Nieznanego Żołnierza.

Wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński 1 marca o godz. 14 weźmie udział w złożeniu wieńców przy tablicy upamiętniającej ofiary Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego na gmachu Ministerstwa Sprawiedliwości (ul. Koszykowa 4) oraz nieopodal kamienia upamiętniającego tragiczną śmierć Anody. Podczas wydarzenia planowane jest wystąpienie prof. Glińskiego.

Wicepremier, minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak o godz. 8 w Ministerstwie Obrony Narodowej (al. Niepodległości 218) jak co roku w Narodowym Dniu Pamięci Żołnierzy Wyklętych zainauguruje akcję honorowego krwiodawstwa „SpoKREWnieni służbą”, podziękuje również uczestnikom wojskowej misji medycznej do Turcji. Planowane jest wystąpienie szefa MON.

Minister sprawiedliwości, Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro z asystą honorową Służby Więziennej oraz kierownictwem ministerstwa o godz. 12.00 złoży przy ul. Koszykowej 4 wieniec pod tablicą upamiętniającą ofiary byłego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.

Szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk weźmie udział w uroczystościach organizowanych od godz. 9 w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. Potem uczestniczyć będzie w uroczystościach, które w południe rozpoczną się na tzw. „Łączce” – kwaterze „Ł” na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, gdzie w latach 1945-1956 w masowych grobach potajemnie pogrzebanych zostało co najmniej 276 więźniów zamordowanych przez funkcjonariuszy komunistycznych organów bezpieczeństwa publicznego. Wśród ofiar czerwonego terroru znajdowali się m.in. oficerowie i żołnierze Armii Krajowej, organizacji „Wolność i Niezawisłość”, Narodowych Sił Zbrojnych, Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, „Cichociemni”, Powstańcy Warszawscy, kawalerowie Virtuti Militari i skazani pod fałszywymi zarzutami oficerowie „ludowego” Wojska Polskiego. Oprócz złożenia kwiatów przed Panteonem – Mauzoleum Wyklętych-Niezłomnych w kwaterze „Ł” planowane są również okolicznościowe przemówienia.

1 marca wieczorem, o godz. 20.30 w Studiu Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie odbędzie się zaś koncert premierowy płyty „Kwiat biały olbrzyma. Witold Pilecki. Wiersze i piosenki”.

Specjalny program IPN

Specjalny program obchodów przygotowuje Instytut Pamięci Narodowej. 1 marca na warszawskiej Pradze-Północ w godz. 12.45–17 odbędą się uroczyste obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych, współorganizowane przez Izbę Pamięci Strzelecka 8. Wydarzenie rozpocznie się przy Szkole Podstawowej im. rtm. Witolda Pileckiego przy ul. Sierakowskiego 9. Wezmą w nim udział rekonstruktorzy w strojach i mundurach historycznych, a także mieszkańcy i uczniowie praskich szkół.

IPN zaplanował m.in. składanie kwiatów i zapalanie zniczy w kilku miejscach - przy ul. Sierakowskiego 9, przed budynkiem na ul. Sierakowskiego 7 (d. siedziba NKWD w latach 1944–1946, następnie Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w latach 1946-1954), przed tablicą pamiątkową na ul. Jagiellońskiej 38/róg al. „Solidarności” (VIII Liceum Ogólnokształcące im. Króla Władysława IV, d. Trybunał Wojskowy Armii Czerwonej w latach 1944–1946), na ul. Strzeleckiej 8 (d. kwatera główna NKWD w Polsce, następnie WUBP), na ul. 11 Listopada 68 (b. siedziba Wojskowego Trybunału Wojennego) i przy ul. Namysłowskiej (Pomnik ku Czci Pomordowanych w Praskich Więzieniach w latach 1944-1956).

Obchody na Pradze zakończy msza św. w intencji zamęczonych i zamordowanych na Strzeleckiej 8 i innych katowniach NKWD i UB na warszawskiej Pradze. 1 marca Izba Pamięci Strzelecka 8 organizuje także zwiedzanie z przewodnikiem o godz. 11, 12, 15, 16 i 18. W pozostałych godzinach będzie możliwość zwiedzania z audioprzewodnikiem.

Na 1 marca zaplanowano również uroczystość odsłonięcia pomnika upamiętniającego więźniów obozu NKWD w Ostrówku (gm. Klembów, woj. mazowieckie). W jednym z tamtejszych domów od września do listopada 1944 r. znajdowała się siedziba NKWD. W obozie przetrzymywano około 400 żołnierzy Armii Krajowej, Narodowych Sił Zbrojnych oraz Batalionów Chłopskich.

1 marca w „Naszym Dzienniku” zostanie opublikowany dodatek historyczny „Żołnierze Wyklęci 1944–1963. Wolnościowa elita”, przygotowany przez IPN.

W czwartek, 2 marca, o godz. 11 w Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej w Kamieniu Pomorskim (ul. Adama Mickiewicza 34) odbędzie się konferencja prasowa zastępcy prezesa IPN dr. hab. Karola Polejowskiego oraz dyrektora Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu prok. Andrzeja Pozorskiego. Podczas wydarzenia zostaną przekazane artefakty związane z ostatnim Niezłomnym na terenie Pomorza Zachodniego, Józefem Bosiem „Lot”, „Franek”, odnalezione przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Szczecinie. W konferencji prasowej wezmą również udział: prok. Marek Rabiega, naczelnik Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Szczecinie oraz dyrektor Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej w Kamieniu Pomorskim Grzegorz Kurka.

W piątek, 3 marca, w Łomiankach odbędzie się otwarcie wystawy „Ostatni leśni – Mazowsze i Podlasie w ogniu 1948–1953” połączone z prelekcją historyka warszawskiego oddziału IPN, zaś 8 marca w Belwederze IPN ogłosi nazwiska kolejnych zidentyfikowanych ofiar niemieckiego i komunistycznego terroru.

Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych w Warszawie także przygotowuje program Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. W środę, 1 marca, o godz. 9 rozpoczną się uroczystości organizowane w Muzeum z udziałem m.in. premiera Morawieckiego. Odczytane zostaną fragmenty „Wytycznych ideowych” Zrzeszenia WiN, odezwy komendanta okręgu białostockiego AK-AKO podpułkownika Władysława Liniarskiego ps. Mścisław, raportu rotmistrza Witolda Pileckiego do 2. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie oraz grypsu podpułkownika Łukasza Cieplińskiego napisanego do żony w mokotowskiej celi śmierci. Zaplanowano m.in. wystąpienia okolicznościowe, złożenie kwiatów pod tablicą upamiętniającą działaczy IV Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość - ppłk. Łukasza Cieplińskiego i jego podkomendnych, straconych w więzieniu mokotowskim 1 marca 1951 r.

O godz. 10 odbędzie się uroczyste otwarcie zrekonstruowanej celi, w której więziony był ppłk Łukasz Ciepliński w Pawilonie X dawnego więzienia mokotowskiego. W godz. 11-18 zaplanowano darmowy dzień otwarty w Muzeum - możliwość zwiedzania dawnego Aresztu Śledczego Warszawa-Mokotów śladami Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość oraz zwiedzenia wystawy „Niezłomni patroni polskiej armii” prezentowanej w Pawilonie X. Na godz. 19 zaplanowano mszę św. w intencji żołnierzy podziemia niepodległościowego. Następnie odbędą się uroczystości pod Ścianą Śmierci w godzinę egzekucji członków IV Zarządu Głównego WiN.

Archiwum Akt Nowych 1 marca w godz. 10–13 w siedzibie przy ulicy Hankiewicza 1 w Warszawie, udostępni mediom oryginalne archiwalia dotyczące Żołnierzy Wyklętych, związane z takimi postaciami jak gen. August Emil Fieldorf „Nil”, rtm. Witold Pielecki, mjr. Witold Szendzielarz „Łupaszka”, Maria Szelągowska „Rysia”. Wśród pokazywanych materiałów archiwalnych znajdą się również dokumenty obrazujące los Żołnierzy Wyklętych w komunistycznych więzieniach. Dodatkowo zostaną udostępnione listy dzieci Żołnierzy Wyklętych, które prosiły Bolesława Bieruta o łaskę dla swych ojców, skazanych na karę śmierci.

Inicjatywa Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej

W uroczystości włączy się też Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego. 1 marca o godz. 10 odbędzie się uroczystość przed Pomnikiem Ofiar Terroru Komunistycznego 1944–1956 przy kościele św. Katarzyny na Służewie, gdzie w asyście Wojska Polskiego zostaną złożone kwiaty i zapalone znicze. Po zakończeniu ok. 20-minutowej ceremonii grupa uczestników odwiedzi „Kapsułę czasu” i głaz nad prochami ofiar Informacji Wojskowej na Starym Cmentarzu Służewieckim (ul. Renety), a następnie miejsce najliczniejszych w Polsce do wiosny 1948 r., potajemnych pochówków ofiar komunistycznych zbrodni w narożniku Nowego Cmentarza przy ul. Wałbrzyskiej. O godz. 17.45 zaplanowano uroczystości w archikatedrze św. Jana w Warszawie, które rozpoczną się od złożenie wieńca pod Epitafium Żołnierzy Wyklętych. Następnie mszę świętą w ich intencji odprawi abp metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz. We mszy uczestniczyć będzie wojskowa asysta oraz Chór Reprezentacyjnego Wojska Polskiego.

Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce także przygotowało program obchodów. 1 marca w południe odbędą się uroczyste obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych z udziałem pocztów sztandarowych i grup rekonstrukcyjnych na dziedzińcu Muzeum. Następnie zaplanowano wykład historyczny: „Żołnierze Wyklęci. Niezłomni Bohaterowie naszej historii”. Wieczorem o godz. 18. odbędzie się pokaz filmu „Wyklęty” w reż. Konrada Łęckiego. W dniach 1-5 marca będzie można bezpłatnie zwiedzać wystawę stałą muzeum i ekspozycje czasowe.

W czwartek w Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce na godz. 11 zaplanowano debatę oksfordzką, której teza brzmi: „Włączenie się w realizację powojennej odbudowy kraju było dla polskich patriotów właściwszym wyborem niż walka zbrojna”. O godz. 18 będzie można zobaczyć film „Inka”. Na piątek na godz. 18 zaplanowano promocję książki „Walczyć jak nasi przodkowie. NZW na Mazowszu Północnym 1945 – 1954 w fotografiach i dokumentach”, będzie to spotkanie z Robertem Radzikiem – autorem książki, badaczem historii NZW na Mazowszu Północnym i Białostocczyźnie.

4 marca o godz. 10 odbędą się zawody strzeleckie o puchar dyrektora Muzeum Żołnierzy Wyklętych na strzelnicy wirtualnej. Wydarzenie przeznaczone dla osób powyżej 13. roku życia. Zgłoszenia w kasie muzeum lub telefonicznie: 510 139 061. Wieczorem o godz. 18 będzie można wysłuchać koncertu pt. „Panny Wyklęte”. W niedzielę w południe rozpocznie się Bieg Tropem Wilczym – XI edycja Biegu Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych obchodzony będzie także w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. W środę o godz. 10 i 12 odbędzie się tam wykład dla grup szkolnych „Wczoraj więzienie – dzisiaj muzeum” na temat nowo powstającego Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie przy ul. Rakowieckiej 37. Wykład wygłosi Jacek Pawłowicz – wicedyrektor ds. kolekcji. Tego dnia o godz. 18 zaplanowano także koncert pt. „Piosenki z partyzanckiego notesu „Leszka” i „Lufy”” w sali konferencyjnej im. Jana Olszewskiego. Na warstwę artystyczną koncertu złożą się utwory wojenne i partyzanckie zanotowane w notesie Olgierda Christy – żołnierza i dowódcy szwadronu 5. Brygady Wileńskiej AK, który prowadził zapiski w 1946 r. w czasie walk na Pomorzu oraz w dzienniku ppor. Henryka Wieliczko „Lufy” także dowódcy w 5. Brygadzie Wileńskiej AK.

Centrum Historii Zajezdnia (Wrocław) planuje, że 1 marca o godz. 10 odbędzie się złożenie kwiatów przed pomnikiem Ofiar Terroru Komunistycznego 1945-1956 na Cmentarzu Osobowickim – rozpoczęcie oficjalnych wrocławskich obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Na godz. 12 zaplanowano pokaz filmu „Jerzy Woźniak, Droga do wolnej Polski” w reż. S. Górskiego. Po emisji filmu odbędzie się spotkanie z Krzysztofem Marszałkiem, synem Ludwika Marszałka „Zbroi”. Wieczorem w kinie Centrum Historii Zajezdnia odbędzie się spotkanie wokół książki „Podpułkownik Ludwik Marszałek +Zbroja+”. W wydarzeniu udział wezmą: autor Tomasz Balbus oraz Krzysztof Marszałek, syn „Zbroi”.

W Muzeum Dom Rodziny Pileckich (Ostrów Mazowiecka) w środę o godz. 17 będzie można wziąć udział w wykładzie otwartym (bezpłatny, bez zapisów) „Zbrodnia sądowa na Witoldzie Pileckim” połączonym z możliwością obejrzenia wystawy stałej.

Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny zaprasza w środę, 1 marca, o godz. 11 do Kina Iluzjon (ul. Narbutta 50a w Warszawie), gdzie odbędzie się wykład dla szkół o Żołnierzach Wyklętych poprowadzony przez Stowarzyszenie Grupa Historyczna „Zgrupowanie Radosław”. Po wykładzie zaplanowano pokaz Teatru Telewizji pt. „Inka 1946” Wojciecha Tomczyka w reżyserii Natalii Korynckiej-Gruz. Na godz. 18 również w Kinie Iluzjon zaplanowano wykład prof. Kornackiego „Co się udało, a co nie w filmach o Żołnierzach Wyklętych”. Po wykładzie odbędzie rozmowa zaproszonych gości – prof. Kornackiego, Adama Hlebowicza, Pawła Nowackiego – moderowana przez Piotra Goćka. Nagrywanie i streaming: FB i Ninateka.

Imprezy - wykłady, spotkania z historykami, lekcje otwarte dla szkół zaplanowano z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych także w Centralnym Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach, Muzeum Dzieci Polskich Niemiecki nazistowski obóz dla polskich dzieci w Łodzi (1942-1945). Biblioteka Narodowa i Narodowe Centrum Kultury zapraszają w piątek, 3 marca, o godz. 18 do Audytorium im. Stefana Dembego w Bibliotece Narodowej, gdzie odbędzie się koncert „Ocalony przez poezję”, poświęcony pamięci Jerzego Kozarzewskiego, poety, żołnierza AK, powstańca warszawskiego. Na koncert składa się 16 utworów w interpretacji Klaudii Kwaśny (sopran), Marcina Kwaśnego (recytacja i śpiew – baryton) z muzyką i akompaniamentem Patryka Góreckiego (gitara).

gah/PAP