Obserwacja nomenklatury partyjnej śpiewającej Międzynarodówkę było specyficznym doświadczeniem czasów PRL. Uczestnicy kolejnych transmitowanych w mediach plenów, zjazdów czy kongresów zaczynali je i kończyli w ten sam sposób, tzn. wstawali i na baczność, choć nie całkiem zgodnym chórem, intonowali tę pieśń napisaną w czasie Komuny Paryskiej.

Grubasy o spasionych gębach, spośród których wyróżniał się śledzienniczo chudy Jaruzelski ryczały groźnie: „powstańcie, których dręczy głód”, dostarczając obserwatorom niezapomnianych doznań estetycznych. „Wyklęty powstań ludu ziemi” – zawodziły nadęte typy z nadania Moskwy zarządzające Polską.

W zachodniej Europie odkryłem, że jest jeszcze całkiem spora grupa ludzi, którzy Międzynarodówkę śpiewają z własnej, nieprzymuszonej woli. W państwach…