Dziś Najwyższy Sąd Administracyjny Turcji unieważnił wyłączny status Hagii Sophii jako muzeum. Otwiera to drogę do zamiany tego obiektu w muzeum.

Hagia Sophia to jeden z najbardziej znanych zabytków architektonicznych świata wpisanych na listę UNESCO. Budowę tej chrześcijańskiej bazyliki rozpoczął w Konstantynopolu w 326 roku cesarz Konstantyn Wielki, a swój dzisiejszy kształt zawdzięcza ona cesarzowi Justynianowi Wielkiemu panującemu w VI stuleciu. W 1453 roku po zdobyciu stolicy Bizancjum przez Turków świątynia zamieniona została na meczet, stając się symbolem osmańskiego imperializmu. W 1934 roku Mustafa Kemal Atatürk, który przekształcił Turcję z państwa wyznaniowego w republikę świecką, przeobraził obiekt w muzeum.

Zmiany w Turcji

Od roku 2003, kiedy władzę objęła Partia Sprawiedliwości i Rozwoju Recepa Erdogana, kraj powoli odchodzi od kemalistowskiego sekularyzmu, zmierzając w kierunku modelu republiki islamskiej. Symbolicznym przypieczętowaniem tego procesu może być ponowne przemianowanie Hagii Sophii w meczet, czego domaga się wielu przedstawicieli obozu władzy. Za takim rozwiązaniem opowiada się też 73 proc. mieszkańców Turcji.

W 2016 roku na polecenie prezydenta Erdogana po raz pierwszy od 81 lat we wnętrzu świątyni zabrzmiał głos muezzina, nawołującego do modlitwy. W tym roku z kolei, 29 maja (a więc w 567. rocznicę zajęcia Konstantynopola przez Turków) w Hagii Sophii odbyła się publiczna recytacja wersetów Koranu należących do tzw. sury podboju. Na dziedzińcu bazyliki miał miejsce natomiast efektowny pokaz multimedialny przedstawiający zdobycie stolicy Bizancjum przez Osmanów.

Sprzeciw chrześcijan

Wydarzenie wywołało wiele międzynarodowych protestów. Najostrzej zareagowali przedstawiciele rządu w Atenach oraz greckiego i rosyjskiego Kościoła prawosławnego. Ich zdaniem przekształcenie muzeum w meczet byłoby aktem wrogim wobec chrześcijaństwa. Przeciw takim pomysłom opowiedzieli się również przedstawiciele UE i ONZ. W odpowiedzi Erdogan stwierdził, że Ankara nie musi pytać nikogo o pozwolenie, by zamienić Hagia Sophia z powrotem w meczet.

Ostatecznie sprawa oparła się o Najwyższy Sąd Administracyjny, na którego orzeczenie czekano z niecierpliwością. Dzisiejsza decyzja sędziów to kolejny krok na drodze odchodzenia kraju od kemalistowskiej tradycji politycznej oraz powrotu do budowania tożsamości narodowej na islamie.