„Kler” Wojciecha Smarzowskiego został potraktowany jako manifest programowy nowego antyklerykalizmu – pisze Stanisław Janecki na łamach nowego wydania tygodnika „Sieci”.

Janecki omawia ewolucję antyklerykalizmu na przełomie dziejów oraz komentuje znaczenie filmu ,,Kler” Wojciecha Smarzowskiego.

[…] Co ciekawe, ta rzeka antyklerykalizmu wylała się głównie w środowiskach inteligenckich i twórczych. Do tego stopnia, że dla części aktorów, różnych specjalistów z filmowego planu i okolic oraz komentatorów udział w »Klerze«, a potem w jego promocji oraz w podtrzymywaniu publicznej debaty o nim stały się ważną demonstracją: ideową, światopoglądową, kulturową, polityczną

— opisuje Janecki.

Autor przybliża historię antyklerykalizmu:

Pierwsze pisane świadectwa antyklerykalizmu pochodzą z XVI w. i są to pisma Biernata z Lublina i Mikołaja Reja. Ale już w wieku XVII powstały »Lamenty chłopskie« […], gdzie narzekania na księdza czy plebana dotyczą nie tylko ich chciwości i upodobania do dóbr materialnych, lecz także wykorzystywania swej przewagi wynikającej z pozycji społecznej do uwodzenia i sprowadzania na moralne manowce chłopskich córek i żon.

Janecki omawia dalsze losy antyklerykalizmu oraz postulaty i działalność osób zaangażowanych w ten ruch:

W debacie publicznej w II RP ton antyklerykałom nadawali pisarze Tadeusz Boy-Żeleński oraz Irena Krzywicka […]. Boy-Żeleński, z wykształcenia lekarz […] założył […] Poradnię Świadomego Macierzyństwa, domagał się legalizacji aborcji i propagował antykoncepcję. […] Antyklerykalizm w III RP, […] chciał do tego międzywojennego nawiązywać, ale to się nie udało, gdyż w tym pierwszym okresie zdominował go Jerzy Urban ze swoim »Nie«, a w drugim Janusz Palikot ze swoim ruchem, czyli antyklerykałowie brutalni, prostaccy i intelektualnie niewyrafinowani.

Autor porównuje także współczesny antyklerykalizm do tych wcześniejszych:

Nowa fala antyklerykalizmu, związana z filmem »Kler«, tym się różni od poprzednich, że jest generowana tak jak kampanie marketingowe. Ten antyklerykalizm jest lansowany tak jak nowe produkty, czyli ma być lepszy, skuteczniejszy, nowocześniejszy i bardziej techniczny niż ideologiczny. […] »Techniczny« antyklerykalizm ma wskazywać na jego obiektywizm, na związek z takimi wartościami, jak wolność, demokracja, rządy prawa czy członkostwo w Unii Europejskiej. […] Klerykalizm obecnej władzy ma być jedną z jej złych cech, należących do antyoświeceniowej przeszłości, mających negatywny wpływ na życie obywateli.

Publicysta tygodnika „Sieci” podkreśla, że współczesny antyklerykalizm jest spóźniony, ponieważ już w latach 90.

[…] świeża była jeszcze pamięć o wielkich zasługach Kościoła dla odzyskania niepodległości, dla ruchu »Solidarność«, dla antykomunistycznej opozycji. Potem Kościół sam zaczął z patologicznymi zjawiskami walczyć, zaczął je krytykować od wewnątrz, stał się przedmiotem otwartej debaty publicznej, patologie przestały być tematem tabu. Polski Kościół się wtedy znacznie zdemokratyzował, a kult mamony został mocno ograniczony.

Autor podsumowuje swoje rozważania na temat osób traktujących antyklerykalizm jako swój ideowy manifest:

Nie zauważają tylko, że wpadli w sidła klasycznego, mocno zakorzenionego w naszym kraju (i nie tylko u nas) antyklerykalizmu, którego największymi osiągnięciami historycznymi były totalitarne reżimy. Antyklerykalizm nie emancypuje, lecz dyskryminuje, nawet bardzo współczesny i bardzo oświecony. I nawet podany w atrakcyjnej, filmowej formie.

Więcej w najnowszym numerze „Sieci”, w sprzedaży od 1 października, także w formie e-wydania na http://www.wsieciprawdy.pl/e-wydanie.html.

Zapraszamy też do subskrypcji tygodnika w Sieci Przyjaciół – www.siecprzyjaciol.pl  i oglądania ciekawych audycji telewizji internetowej www.wPolsce.pl.