Święty Krzyż to miejsce, gdzie przez wieki wzrastała wiara Polaków oraz pomnażała się mądrość naszego narodu - napisał prezydent Andrzej Duda w liście do uczestników sympozjum naukowego, odbywającego się w sobotę w sanktuarium z okazji 1050. rocznicy Chrztu Polski.

Konferencja „Dziedzictwo Świętego Krzyża. Sacrum - kultura - natura” nawiązuje też do jubileuszu 80. rocznicy pobytu w tym miejscu zakonników Zgromadzenia Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, opiekujących się sanktuarium, i 200. rocznicy utworzenia zgromadzenia.

Jak napisał prezydent, uroczystości rocznicowe Chrztu Polski przypominają zwłaszcza o miejscach, które:

wywarły szczególny wpływ na kształtowanie się oblicza duchowego naszego narodu. Do takich właśnie należy Święty Krzyż. To jedno z najczcigodniejszych sanktuariów w Polsce. Tradycja pokazała, że już u początku państwa Piastów słowiańska Łysa Góra, służąca dotąd obrzędom pogańskim, stała się miejscem kultu najważniejszej relikwii chrześcijaństwa

—podkreślił Duda.

Tutaj przez wieki wzrastała wiara Polaków oraz pomnażała się mądrość naszego narodu. Opactwo benedyktyńskie, hojnie wspierane przez monarchów, stało się pierwszym polskim miejscem kultu i celem pielgrzymek

—zwrócił uwagę prezydent.

Przypomniał, że łysogórski klasztor odegrał też znaczącą rolę jako centrum wymiany wiedzy, był też świadkiem historycznych wydarzeń - odwiedzali go królowie Polski, w jego murach chronili się powstańcy styczniowi.

Wszystko to stanowi o głębi i bogactwie symboliki związanej z tym miejscem i jego istotnym znaczeniu na mapie naszego dziedzictwa narodowego

—ocenił Duda.

Prezydent podziękował zakonnikom, którzy troszczą się o „ten bezcenny pomnik historii Rzeczypospolitej”.

Sympozjum organizowane w klasztorze zgromadziło m.in. historyków, przyrodników, duchownych i samorządowców.

Specjalista architektury krajobrazu Prof. Zbigniew Myczkowski z Politechniki Krakowskiej wygłosił wykład o potrzebie zintegrowanej ochrony przyrody, dziedzictwa kulturowego i krajobrazu Św. Krzyża (sanktuarium jest położone na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego). Historyk z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach prof. Krzysztof Bracha mówił z kolei o dziedzictwie piśmienniczym opactwa benedyktynów (poprzednich gospodarzy klasztoru) w kulturze narodowej.

Konferencję zorganizowali: Wojewoda Świętokrzyski, Świętokrzyski Park Narodowy i Ojcowie Misjonarze Oblaci ze Świętego Krzyża, przy udziale m.in. kieleckiego uniwersytetu.

Historycy nadal nie mają pewności co do daty założenia benedyktyńskiego opactwa na Świętym Krzyżu (Łysa Góra, Łysiec, 595 m n. p. m.). Według tradycji miało to nastąpić w 1006 r. z fundacji Bolesława Chrobrego. Naukowcy (m. in. prof. Marek Derwich) mówią jednak częściej o XII wieku. Jako założyciela wskazują oni Bolesława Krzywoustego.

Od późnego średniowiecza klasztor był jednym z najważniejszych w Polsce ośrodków kultury intelektualnej, właścicielem znaczącej w skali środkowej Europy biblioteki, co najmniej od XIV w. działało tu znakomite skryptorium. Tu powstał m.in. jeden z najcenniejszych zabytków polskiej kultury piśmienniczej, datowane na XIII lub XIV w. „Kazania Świętokrzyskie” - uznawane za najstarszy tekst prozatorski, stworzony w języku polskim.

W okresie panowania dynastii Jagiellonów Święty Krzyż był najważniejszym sanktuarium w Polsce. W czasach przedrozbiorowych był celem licznych pielgrzymek, które odbywali także królowie Polski. Od lat 30. XX wieku gospodarzami klasztoru są zakonnicy ze zgromadzenia oblatów.

W lutym 2013 r. papież Benedykt XVI zdecydował o nadaniu kościołowi Świętej Trójcy na Świętym Krzyżu tytułu bazyliki mniejszej. We wrześniu 2014 r. uroczyście otwarto odbudowaną wieżę bazyliki zburzoną w czasie I wojny światowej.

Do dzisiaj w sanktuarium przechowywane są relikwie Drzewa Krzyża Świętego, od których swą nazwę biorą Góry Świętokrzyskie, a od 1999 r. - jedno z 16 województw. Każdego roku klasztor na Świętym Krzyżu odwiedza 300 tys. pielgrzymów i turystów.

ann/PAP