Powstanie Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego - zapowiedział na poniedziałkowej konferencji prasowej minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński. Nowa instytucja powstanie w tym miesiącu.

Mam zaszczyt ogłosić wolę, zamiar powołania, w tym miesiącu będzie to formalnie sfinalizowane, nowej instytucji kultury pod nazwą Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego

— ogłosił w poniedziałek w siedzibie MKiDN wicepremier Gliński.

Jak mówił, „to jest ten fragment polskiego dziedzictwa politycznego, intelektualnego, społecznego, które w ich rozumieniu wymaga zaopiekowania przez państwo polskie w postaci instytucji o charakterze edukacyjno-naukowo-popularyzatorskim”.

Minister kultury powiedział, że „głównym celem Instytutu są studia nad dziedzictwem myśli narodowej, nad różnymi przedstawicielami, nad historią szeroko pojętego ruchu narodowego, czy ruchu konserwatywno-narodowego z pewnymi odłamami także chrześcijańsko-demokratycznymi”.

Podkreślił, że powołanie tej instytucji wpisuje się w dotychczasowe działania MKiDN, polegające na wypełnianiu „białych plam” polskiej pamięci.

Potrzebujemy płaszczyzny debaty uczciwej, debaty opartej o argumenty racjonalne, argumenty naukowe w wielu różnych obszarach i także w obszarze dziedzictwa narodowego, myśli narodowej

— wskazał szef resortu kultury.

Minister kultury przypomniał, że działanie obu patronów Instytutu - Dmowskiego i Paderewskiego - „doprowadziło do tego, że w owym czasie różne nurty mogły współpracować, w różnych miejscach i działaniach”, a także, że to ich podpisy figurują pod Traktatem Wersalskim.

Warto w związku z tym powołać Instytut, który łączy te dwie postaci także, dlatego że obie są w jakimś sensie zapomniane, Paderewski i Dmowski, zwłaszcza w związku ze 100-leciem odzyskania niepodległości, byli przypominani, natomiast gdybyśmy głębiej poszperali, gdybyśmy nie mówili stereotypami i kalkami, okazuje się, że ten duet jest znacznie bardziej ciekawy niż mówią to powierzchowne dywagacje. Na pewno obaj zasługują na to, żeby państwo polskie zaopiekowało się dziedzictwem ich i dziedzictwem wielu innych ludzi, którzy mieszczą się w tym nurcie - od narodowego po chrześcijańską demokrację

— zaznaczył.

Gliński poinformował, że dyrektorem nowego Instytutu będzie historyk, prof. Jan Żaryn. Planowany budżet określił na ok. 1,5 mln, „więc to jest mała jednostka, ale oczywiście są perspektywy rozwojowe”. Nie wykluczył przekształcenia w przyszłości Instytutu „w rodzaj instytucji muzealnej”.

Prof. Żaryn ocenił, że „istnieją bardzo silne i tkwiące wśród Polaków kalki nierozumienia” dorobku obozu narodowego i obozu katolicyzmu społecznego.

To jest dorobek potwornie zafałszowany w wielu aspektach, który wart jest w związku z tym takiego wnikliwego przełożenia także na współczesność, bo z tego dorobku tych wielkich, wspaniałych postaci polskich może wyrastać przyszła, wspaniała Polska w nowych, młodych pokoleniach

— podkreślił.

Dodał, że Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej będzie „w dużej mierze edukacyjny, na bazie rozpoznania naukowego, z narzędziami, które są w zestawie narzędzi instytutów kultury, ale wymiar taki podstawowy czy też cel to edukacja”.

Chcielibyśmy bardzo, jako przyszli pracownicy tego instytutu, żeby szczególnie młode pokolenie rozpoznało to wspaniałe dziedzictwo, ten wspaniały dorobek narodowo-chrześcijański i żeby uznało młode pokolenie, że to jest przyszłość Polski

— zaznaczył.

Zapowiedział, że pierwszym celem, który Instytut chce zrealizować jest „stworzenie polskiego słownika biograficznego z jednej strony działaczy obozu narodowego, z drugiej strony działaczy katolicyzmu społecznego”.

Takiego słownika, który byłby niewątpliwie ważnym osiągnięciem naukowym, ale także w jakieś mierze edukacyjnym

— wyjaśnił.

Przekazał, że Instytut będzie prowadził także badania naukowe, działania wystawiennicze, edukacyjne, cykle spotkań.

Plan na ten rok zakłada dwadzieścia kilka takich wydarzeń

— dodał.

MKiDN poinformowało, że Instytut będzie się zajmował realizacją polityki pamięci w zakresie historii i dziedzictwa polskiej myśli politycznej, ze szczególnym uwzględnieniem myśli konserwatywnej, chrześcijańsko-demokratycznej i narodowej. Jego celem będzie również tworzenie podstaw naukowych dla rozwoju wiedzy o historii i dziedzictwie polskiej myśli politycznej oraz jej dalsze upowszechnianie.

Swoje zadania Instytut ma realizować m.in. poprzez prowadzenie działalności wydawniczej i badawczej, organizowanie wystaw, konferencji, a także realizację programów edukacyjnych czy stypendialnych. Instytut będzie też współpracował z innymi instytucjami krajowymi i zagranicznymi, w tym polonijnymi, oraz organizacjami pozarządowymi

— napisano.

Roman Dmowski i Ignacy Jan Paderewski reprezentują dwa ważne dla polskiej pamięci historycznej dziedzictwa ideowe i kulturalno-polityczne sięgające przełomu XIX i XX wieku. Jednym z nich jest dziedzictwo obozu narodowego, drugim - katolicyzmu społecznego (chrześcijańskiej demokracji).

Ich największym osiągnięciem było doprowadzenie wraz ze współpracownikami do uznania Polski za państwo niepodległe i zwycięskie w I wojnie światowej, co skutkowało obecnością polskiej delegacji podczas tworzenia porządku wersalskiego. Ich podpisy figurują pod Traktatem Wersalskim

— podkreśla resort kultury.

Jak dodano w komunikacie, „fundamentem dziedzictwa obu patronów Instytutu stała się wielopokoleniowa walka narodu o odzyskanie niepodległości”.

Zakończona została sukcesem przy znacznym udziale tej części przedstawicieli pokolenia niepokornych, którzy zainicjowali nowy etap zmagań o budowę nowoczesnego narodu polskiego na ziemiach polskich, sięgając do warstw ludowych i przeciwstawiając się z jednej strony germanizacji, z drugiej - rusyfikacji. Odnaleźli się najpierw w Lidze Polskiej, założonej przez emigrantów z powstania styczniowego na czele z Zygmuntem Miłkowskim, a potem kontynuowali pracę na rzecz unarodowienia Polaków w trójzaborowej i wszechstanowej organizacji pod nazwą Liga Narodowa. To z niej właśnie i licznych organizacji jej podległych wyrosło pierwsze i kolejne pokolenia polskich narodowców i chadeków, a także kapłanów reprezentujących uniwersalny katolicyzm społeczny, z których największym stał się Prymas Tysiąclecia Stefan Kardynał Wyszyński

— zwrócono uwagę.

Ostatnimi przedstawicielami tego dziedzictwa stało się pokolenie doświadczone II wojną światową i jakże często przymusową emigracją powojenną. Tylko nieliczni z nich mogli cieszyć się odzyskaną po 1989 r. przez Polskę niepodległością.

Jan Żaryn to profesor nauk humanistycznych, historyk, wieloletni wykładowca akademicki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, wcześniej Uniwersytetu Warszawskiego oraz nauczyciel historii w warszawskich szkołach średnich, były pracownik Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk oraz Instytutu Pamięci Narodowej, gdzie m.in. pełnił funkcję dyrektora Biura Edukacji Publicznej, od lat zaangażowany w obywatelskie ruchy działające na rzecz upamiętniania historii, członek władz szeregu organizacji i inicjatyw pozarządowych (m.in. w l. 90-tych red. nacz. „Szańca Chrobrego” oraz współzałożyciel Komitetu dla Upamiętnienia Polaków Ratujących Żydów; od 2012 roku prezes SPJN i przewodniczący Społecznego Komitetu Obchodów Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”; twórca serii wyd. „W służbie Niepodległej”), od 2013 roku redaktor naczelny miesięcznika „wSieci Historii”, autor kilkunastu książek i niezliczonej liczby artykułów publikowanych w szeregu czasopism.

Specjalizuje się w dziejach najnowszych Polski, a szczególnie zajmuje się historią Kościoła katolickiego w XX wieku, dziejami obozu narodowego i chadeckiego, polityczną emigracją po 1945 roku, oraz stosunkami polsko-żydowskimi w XX wieku. W 2009 roku za „wybitne zasługi w dokumentowaniu i upamiętnianiu prawdy o najnowszej historii Polski” został odznaczony przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Uhonorowany także m.in. Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Były senator RP.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: NASZ WYWIAD. Prof. Jan Żaryn: Chcemy przywrócić wielki dorobek przeszłych pokoleń, by wzbogacał dzisiejszą młodzież

aw/PAP