W Europie ruszają prace nad systemem wykrywania materiałów jądrowych

System, który mógłby m.in. uniemożliwiać przemyt broni jądrowej powstaje w ramach projektu MODES-SNM. Naukowcy z 5 krajów, w tym z Polski chcą opracować prototyp taniego, mobilnego systemu nowej generacji do wykrywania ładunków i materiałów rozszczepialnych.

W ramach projektu MODES-SNM (Modular Detection System for Special Nuclear Material – Modułowy System Wykrywania Materiałów Jądrowych o Specjalnym Znaczeniu), międzynarodowy zespół badaczy – w tym naukowcy z Narodowego Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) w Świerku - pracuje nad opracowaniem nowej generacji urządzeń pasywnych do wykrywania słabych lub dobrze osłoniętych ładunków z materiałów rozszczepialnych.

Jak poinformował NCBJ, uczeni do połowy 2014 roku mają zbudować i przetestować prototyp mobilnego systemu detekcyjnego. Ma on łatwo i szybko identyfikować zawartość niebezpiecznych ładunków, a nawet dostarczać pewnych informacji o rodzaju osłon użytych do jego zamaskowania. Użycie m.in. niedawno opracowanych tanich gazowych detektorów neutronów pozwoli na zredukowanie kosztów nowych urządzeń.

Wśród różnych zagrożeń terrorystycznych, przemyt specjalnych materiałów jądrowych stosowanych w broniach jądrowych, a nawet samej bomby atomowej, stanowią niewyobrażalne niebezpieczeństwa dla świata

- skomentował światowej sławy ekspert w dziedzinie elektroniki jądrowej, prof. Marek Moszyński z NCBJ.

Dodał, że takie materiały są trudne do wykrycia, szczególnie, gdy są maskowane przez odpowiednie osłony.

Nasz system będzie dokonywał jednoczesnej detekcji i analizy różnych rodzajów sygnałów - promieniowania gamma oraz neutronów. Pozwoli to zwiększyć czułość pomiaru i odróżnić sygnał niebezpiecznego ładunku od sygnału tła promieniowania pochodzącego z naturalnych źródeł

- zapewnił.

Jak wytłumaczył kierownik zespołu pracującego nad projektem w Świerku, dr Łukasz Świderski z NCBJ, sercem urządzenia będą detektory oparte o wysokosprężone gazy szlachetne - hel i ksenon.

Jest to rozwiązanie niespotykane dotąd w powszechnym zastosowaniu. Nasza grupa, skupiona w Zakładzie Fizyki Detektorów NCBJ, będzie zajmować się charakteryzacją oraz optymalizacją pracy detektorów wchodzących w skład systemu. W końcowej fazie projektu weźmiemy na swoje barki przeprowadzenie testów laboratoryjnych gotowego prototypu w celu precyzyjnego określenia jego możliwości. Ostatnim etapem będzie zaś zademonstrowanie działania systemu w warunkach "bojowych"

- opisał.

W finansowanym przez Komisję Europejską projekcie MODES-SNM (Modular Detection System for Special Nuclear Material - Modułowy System Wykrywania Materiałów Jądrowych o Specjalnym Znaczeniu), oprócz polskich naukowców z Narodowego Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) w Świerku, uczestniczą naukowcy z Włoch, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii i Irlandii. Prace nad projektem rozpoczęły się w styczniu.

Badanie i konstruowanie elektroniki stosowanej w technologiach jądrowych jest jedną ze specjalności

naukowców z NCBJ. Zespół młodych fizyków i inżynierów stworzony przez prof. Marka Moszyńskiego z powodzeniem prowadzi badania nad detekcją sygnałów promieniowania jądrowego wykorzystywanego dla potrzeb medycyny, techniki, a ostatnio także w obszarze bezpieczeństwa publicznego.

W Świerku, poza obecnie uruchomionym projektem, trwają prace nad systemami do wykrywania i identyfikacji konwencjonalnych ładunków niebezpiecznych oraz innych przemycanych towarów. W NCBJ wytwarzane są także komercyjne systemy do detekcji i analizy promieniowania, m.in. używany w wielu laboratoriach na świecie analizator amplitudy Tukan.