Od kilku lat w literaturze wydawanej pod szyldem IFS PAN pojawia się informacja o masowych zbrodniach braci Józefa i Aleksandra Hryciów z Podlasia, którzy nożami i siekierami mieli zgładzić w czasie wojny dziesiątki Żydów. Kłopot tylko w tym, że do tych wydarzeń nigdy nie doszło – pisze Piotr Gontarczyk na łamach nowego wydania tygodnika „Sieci”.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: NASZ WYWIAD. Dr Piotr Gontarczyk o konferencji w Paryżu: przedstawienie żenujące, mające niewiele wspólnego z nauką, ale dla Polski niezwykle groźne

Piotr Gontarczyk omawia przypadek braci Hryciów opisany w książce Barbary Engelking „Jest taki piękny słoneczny dzień… Losy Żydów na wsi polskiej 1942–1945”: ta historia miała się wydarzyć we wsi Chojewo w powiecie Bielsk Podlaski. Tu rozgrywały się dramatyczne sceny mordowania Żydów. Źródłem tych informacji były dwie relacje z archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego oraz akta powojennej sprawy karnej Józefa i Aleksandra Hryciów. Wspomniani mieli w czasie wojny zabić w okrutny sposób dziesiątki Żydów. Autor zastanawia się, czy drastyczne opisy zawarte w książce, są prawdziwe. Bracia Hryciowie zaprzeczyli, by w ogóle w czasie wojny mieszkali w Chojewie. Mimo to, na podstawie zeznań kilku żydowskich świadków, sporządzono akt oskarżenia i Hryciowie stanęli przed sądem.

Gontarczyk zauważa, że podczas rozprawy świadkowie potwierdzili, że

Hryciowie cieszyli się dobrą opinią, a w czasie wojny w ogóle nie pojawiali się w okolicach Chojewa […]. Świadkowie oskarżenia mieli problemy z geografią okolicy, odległościami pomiędzy poszczególnymi miejscami wydarzeń […]. Większość świadków oskarżenia nie znała wcześniej braci, opowiadała, że sami przedstawiali się z nazwiska w czasie dokonywania zabójstw. Wszystko to wyglądało na jakąś powielaną kopię czyjejś opowieści; historię naciąganą, wyuczoną, niewiarygodną i mocno teatralną […]. Wiarygodność aktu oskarżenia topniała z minuty na minutę. Autor relacjonuje również, że zmieniło się stanowisko prokuratora, który zadeklarował, że »zrzeka się oskarżenia i wnosi o uniewinnienie oskarżonych«.

Historyk komentuje też sposób opisywania wydarzeń przez prof. Engelking, która uznała, że wyrok sądu jest

niezgodny ze stanem faktycznym sprawy: choć w czasie konfrontacji w śledztwie Żydzi rozpoznali Hryciów, to na rozprawie ich już nie było. Nie można więc było w czasie procesu dokonać konfrontacji. Autor zauważa, że prokurator nie zrezygnował z oskarżenia z powodu braku możliwości dokonania konfrontacji. On doszedł do wniosku, że bracia Hryciowie są niewinni, a skazanie ich na podstawie zwykłych pomówień byłoby niesprawiedliwością.

Autor pokazuje, jak należy podchodzić do podobnych relacji:

Czasem te historie okazywały się prawdziwe, ale czasem wartość takich świadectw okazuje się iluzoryczna i trzeba się nimi posługiwać ostrożnie. Jednocześnie stwierdza, że „ta reguła wydaje się jednak nie dotyczyć piśmiennictwa z Centrum Zagłady Żydów IFS PAN. W książce »Dalej jest noc. Losy Polaków w wybranych powiatach okupowanej Polski« pod red. prof. Barbary Engelking i prof. Jana Grabowskiego na dużą skalę do oskarżania Polaków o morderstwa i denuncjacje wykorzystuje się rożne mściwe zeznania, fantastyczne opowieści i kłamliwe donosy. W tym świecie chyba wszyscy Polacy są generalnie winni, tylko czasem w skazaniu ich za zbrodnie przeszkodził stronniczy (bo polski) sąd.

W podsumowaniu stwierdza, że

autorzy z IFS PAN na wyjątkowo kruchych dowodach przypisują (a czasem tylko insynuują) Polakom zabójstwa Żydów i denuncjacje. Główny mechanizm działalności jest prosty: im więcej »polskich zbrodni«, tym lepiej. Zasadnicze w nauce pytanie (»jak było naprawdę?«) nie tylko w sprawie braci Hryciów nie ma tu większego znaczenia.

Więcej w najnowszym numerze „Sieci”, w sprzedaży od 8 kwietnia br., także w formie e-wydania na http://www.wsieciprawdy.pl/e-wydanie.html.

Zapraszamy też do subskrypcji tygodnika w Sieci Przyjaciół – www.siecprzyjaciol.pl  i oglądania ciekawych audycji telewizji wPolsce.pl.

Tygodnik „Sieci” dostępny również z fascynującą książką o Całunie Turyńskim w cenie 9,90 zł, w wybranych punktach sprzedaży, m.in.: Salony i Saloniki Prasowe „Kolportera”, salony Tabak, Świat Prasy, salony Empik , Relay, Inmedio, 1-Minute.