Czym zajmuje się tegoroczny Kongres? Co jest jego głównym tematem?

Na początek wyjaśnię, że Fundacja Republikańska organizuje swoje kongresy dwa razy w roku. Przed 11 listopada i na wiosnę. Sądzimy że taki tryb jest właściwy dla celu budowy szerokiego, ale posiadającego tożsamość, środowiska ideowo-politycznego. Jeśli chodzi o temat, to tym razem, po szeregu tematów szczegółowych, postanowiliśmy zająć się problemem fundamentalnym polskiej polityki - czyli ustrojem Rzeczypospolitej. Chodzi zarówno o nasze tradycje państwowe, jak i o funkcjonalność i aksjologię obecnej konstytucji i praktykę jej działania.

Czy obecna konstytucja do niczego się już nie nadaje? Potrzeba nam naprawdę nowej konstytucji, jak głosi tytuł tegorocznej edycji Kongresu?

Obecna konstytucja nie działa źle, ale ma też swoje poważne wady. Była wynikiem kompromisu politycznego pomiędzy środowiskami, z którymi nie czujemy ideowej bliskości. Oczywiście, w ramach obecnej konstytucji można uprawiać politykę, ale w zasadniczych sprawach państwo polskie wydaje się tkwić w impasie. Ponadto obecna konstytucja jest nieproporcjonalnie szeroka w zakresie przyznawania obywatelom różnych uprawnień, mi.n. socjalnych, i niezwykle oszczędna w zakresie pętania rządu ograniczeniami co do zakresu możliwych ingerencji w życie obywatela czy nieodpowiedzialnego gospodarowania finansami.

W których obszarach ta zmiana jest najbardziej konieczna i dlaczego?

To jest właśnie kwestia, którą chcemy poddać dyskusji podczas kongresu. Zdania także wśród osób o poglądach konserwatywnych i republikańskich mogą być tutaj podzielone. Moim zdaniem polska konstytucja wymaga zasadniczych poprawek w przynajmniej kilku zasadniczych obszarach: po pierwsze ustrój musi dawać bardziej jednoznaczne rozstrzygnięcie co do tego kto rządzi, odpowiada za sprawy państwa, a więc należy rozważać ustrój kanclerski albo prezydencki. Po drugie, silniejsza władza powinna jednak być bardziej ograniczona. Być może w konstytucji powinien się znaleźć zamknięty katalog spraw, którymi władza ma prawo się zajmować, a wiele dotychczasowych zapisów regulujących różne dziedziny życia powinno z konstytucji całkowicie zniknąć. Po trzecie konstytucja jest anachroniczna w najbardziej obecnie istotnym zakresie polityki, czyli w sprawach finansów publicznych. Obecna reguła, mająca stabilizować finanse, umożliwia stałe podnoszenie zadłużenia. A procedura budżetowa, choć bardzo szczegółowa, dotyczy zaledwie wycinka finansów publicznych. To co obecnie decyduje o kondycji finansowej państwa, a więc ubezpieczenia społeczne i ochrona zdrowia, znajduje się poza rygorami procedury budżetowej.

Czy Kongres Republikański zakończy się jakimiś konkretnymi propozycjami zmian? Czy środowisko skupione wokół Fundacji Republikańskiej pracuje nad nową konstytucją?

Za wcześnie na takie odsłanianie kart. Każdy, kto przejrzy program kongresu, bez trudu zauważy, że gromadzimy wokół siebie środowisko młodych prawników coraz odważniej poruszających się w sprawach wagi ustrojowej. Przyglądamy się także bacznie temu co dzieje się na świecie, a w czym bardzo słabo orientują się polscy politycy. Dla przykładu, jedno z wystąpień będzie poświęcone hamulcom zadłużenia wprowadzonym do konstytucji Szwajcarii i Niemiec. Inne będzie omawiać żywy m.in. w USA spór o sposób interpretacji konstytucji i zakres samodzielności sądu konstytucyjnego, co do wyboru właściwej metody i zakresu interpretacji. W Polsce wyroki TK rzadko bywają komentowane z tej perspektywy. Ale czy z tego wszystkiego wyniknie nowy projekt konstytucji to dopiero zobaczymy. Na razie zależy nam na poważnej dyskusji na te tematy. I na odwrocie od demoliberalnych rozwiązań ku polskiej tradycji republikańskiej.

 

VII Kongres Republikański startuje w sobotę o godz. 9.30 w Sali Konferencyjnej na I piętrze kamienicy przy ul. Chmielnej 9 w Warszawa (budynek Stronnictwa Demokratycznego).

Bar