Polityka „zgody, która buduje” najwyraźniej przynosi efekty. Uporczywe wmawianie Polakom, że podstawową wartością jest tak zwany „święty spokój”, zaowocowało tym, że większość Polaków ogranicza swoje aspiracje do życia prywatnego. I chociaż fakt, że szczęście rodzinne jest wartością cenioną przez 82% naszych rodaków, jest powodem do radości, to już wymienianie dobra Ojczyzny w hierarchii najwyższych wartości zaledwie przez 3% Polaków stanowi powód do poważnego niepokoju.

Z sondażu CBOS wynika, że oprócz wartości rodzinnych, cenimy sobie zdrowie - 74 proc. wskazań. Uczciwość  ceni 26 proc. Polaków, pracę zawodową - 21 proc. 19 proc. za najważniejszą wartość uważa natomiast „spokój”; 17 proc. - szacunek innych ludzi; 12 proc.  - wiarę religijną, 10 proc. - przyjaźń, 9 proc. - wykształcenie.

Na dobrobyt i bogactwo wskazuje 5 proc.; na pomyślność ojczyzny - 3 proc.; na życie pełne przygód i wrażeń - 3 proc.; na wolność głoszenia własnych poglądów - 3 proc.; na kontakt z kulturą oraz sukces i sławę - po 1 proc., a na możliwość udziału w demokratycznym życiu społeczno-politycznym - 0,2 proc.

Według CBOS coraz mniejsze znaczenie Polacy przypisują takim wartościom, jak wiara religijna (od 2005 r. spadek wskazań o 7 punktów procentowych), pomyślność ojczyzny (spadek o 5 punktów) i bogactwo (spadek o 6 punktów).

Spośród zachowań przedstawionych respondentom do oceny bezwzględnemu potępieniu podlegają: korupcja - 96 proc. wskazań; wykorzystywanie pracowników przez pracodawców - 96 proc.; bicie dzieci - 94 proc.; wykorzystywanie stanowiska dla własnych korzyści - 91 proc.; zaniedbywanie obowiązków w pracy - 87 proc.; zdradzanie współmałżonka - 85 proc.; oszustwa podatkowe - 80 proc.; przekraczanie dozwolonej prędkości na drodze - 78 proc.; przerywanie ciąży - 75 proc.; jazda na gapę - 68 proc.; homoseksualizm - 56 proc.

Zachowania, które częściej są akceptowane społecznie niż nieuznawane, to: uprawianie seksu przed zawarciem małżeństwa oraz stosowanie środków antykoncepcyjnych - po 59 proc. wskazań i życie w związku bez ślubu - 53 proc. Najwięcej kontrowersji budzą zaś rozwody, co do których poziom aprobaty i dezaprobaty jest wyrównany (odpowiednio - 36 i 38 proc. wskazań).

Komentując sondaż, CBOS podkreśla, że jeśli porówna się obecne postawy Polaków z tymi sprzed trzech i ośmiu lat, można stwierdzić, iż wzrost przyzwolenia w stosunku do jednych zachowań, a jednocześnie coraz większy rygoryzm wobec innych sprawiają, że ogólny wskaźnik „liberalizmu moralnego” pozostaje w ostatnich latach w miarę stabilny.

Zdaniem CBOS poziom tego liberalizmu jest zróżnicowany ze względu na sytuację społeczno-demograficzną respondentów. Maleje on wraz z wiekiem badanych i poziomem ich religijności, rośnie zaś wraz ze wzrostem wykształcenia, wielkością zamieszkiwanej miejscowości, wysokością dochodów i poziomem zadowolenia z sytuacji materialnej. Wskaźnik ten przyjmuje też wyższą wartość dla osób o lewicowych poglądach niż dla identyfikujących się z prawicą. Najbardziej liberalni są uczniowie i studenci, pracownicy średniego szczebla, prywatni przedsiębiorcy, pracownicy usług i bezrobotni.

PAP/aż