Prezydent Bronisław Komorowski 14 lipca uczci ofiary zbrodni wołyńskiej w Łucku na Ukrainie. Według informacji Polskiej Agencji Prasowej prezydent za właściwe uznaje określenie zbrodni wołyńskiej jako czystki etnicznej.

Jak wynika z informacji PAP, strona polska liczy, że w uroczystościach w Łucku na Ukrainie weźmie także udział prezydent Ukrainy Wiktor Janukowycz. Kwestia ta ma być jednym z tematów środowej rozmowy Komorowskiego i Janukowycza w Wiśle. W ocenie prezydenta  wspólna obecność prezydentów Polski i Ukrainy w Łucku będzie lepsza dla pojednania polsko-ukraińskiego, niż jednostronne gesty ze strony Komorowskiego.

14 lipca w Łucku na Ukrainie odbędą się uroczystości upamiętniające ofiary zbrodni wołyńskiej w związku z przypadającą w tym roku 70. rocznicą mordów UPA. Mszy św. ma przewodniczyć arcybiskup lwowski obrządku łacińskiego Mieczysław Mokrzycki. Według informacji PAP dla polskiego prezydenta ważne jest także to, że na uroczystość zaproszono przedstawicieli Kościołów prawosławnych na Ukrainie.

Ceremonia ma upamiętnić śmierć Polaków, zamordowanych w latach 1943-45 przez Ukraińską Armię Powstańczą i miejscową ludność ukraińską. Podczas uroczystości mają być upamiętnieni także ci Ukraińcy, którzy podczas rzezi wołyńskiej z narażeniem życia ratowali Polaków. Wizyta Komorowskiego na Ukrainie planowana jest na niedzielę 14 lipca, ale może okazać się dwudniowa.

Wcześniej, 11 lipca, w Warszawie Komorowski odda hołd polskim ofiarom UPA. Uroczystości, których organizatorem jest Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa odbędą się na Skwerze Wołyńskim. Prezydent odsłoni pomnik poświęcony ofiarom mordów i złoży pod nim kwiaty.

Elementem dominującym nowego monumentu będzie siedmiometrowy krzyż z figurą Chrystusa oraz 18 tablic z nazwami miejscowości, w których dokonano masowych mordów. Bezpośrednio między krzyżem a tablicami znajdzie się sarkofag przeznaczony na małe kapsułki z grudkami ziemi z polsko-wschodnich terenów II Rzeczypospolitej.

Prezydent wyraził nadzieję, że w warszawskich uroczystościach wezmą udział rodziny ofiar zbrodni wołyńskiej oraz przedstawiciele Ukrainy, w tym ambasador Ukrainy w Polsce Markijan Malski. Podczas środowej rozmowy z Janukowyczem Komorowski ma również rozmawiać o powstaniu na Ukrainie cmentarzy ofiar zbrodni wołyńskiej.

Inicjatywa jest zgodna z podpisaną w piątek w Warszawie deklaracją zwierzchników Kościołów z Polski i Ukrainy w 70. rocznicę zbrodni wołyńskiej. Deklarację podpisali m.in. abp Światosław Szewczuk w imieniu ukraińskiego Kościoła greckokatolickiego oraz abp Józef Michalik w imieniu Kościoła Katolickiego w Polsce. Zaapelowali w niej o wzajemne przebaczenie win i pojednanie narodów.

Komorowski ocenia deklarację, jako wydarzenie bezprecedensowe w historii polsko-ukraińskich relacji. Prezydent ocenia też, że trudno porównywać deklarację z listem polskich biskupów do niemieckich z 1965 r., ponieważ tamten list "był jednostronny, natomiast deklaracja jest wspólna", co - zdaniem Komorowskiego - zwiększa jej wartość dla polsko-ukraińskiego pojednania.

Prezydent wyraził także nadzieję, że deklaracja polskich i ukraińskich biskupów zostanie odczytana w kościołach w Polsce i na Ukrainie, przyczyniając się do głębokiej refleksji Polaków i Ukraińców na temat zbrodni wołyńskiej.

Według Komorowskiego, odczytanie polsko-ukraińskiej deklaracji w parafiach może być kluczowe. Podobne w swym przesłaniu polsko-rosyjskie orędzie Kościoła katolickiego w Polsce i Cerkwi prawosławnej w Rosji z sierpnia 2012 roku nie trafiło w sposób liczący do opinii publicznej w Rosji. Powodem tego było nieodczytanie orędzia w rosyjskich cerkwiach.

Prezydent uważa, że obecnie Polacy i Ukraińcy muszą wspólnie skoncentrować się na tym, co można zrobić w dyskusji o faktach i w sprawie pojednania. W tym celu, zdaniem Komorowskiego, istotne jest organizowanie m.in. wspólnych polsko-ukraińskich debat historyków na temat zbrodni wołyńskiej. Przykładem takiej debaty jest ubiegłotygodniowa dyskusja polskich i ukraińskich badaczy w Pałacu Prezydenckim, którą zorganizował Instytut Pamięci Narodowej.

Prezydent ma nadzieję, że określenie zbrodni wołyńskiej jako czystek etnicznych użyte przez polskich i ukraińskich biskupów w przyjętej w piątek deklaracji zakończy polityczne spory w polskim parlamencie wokół tej sprawy.

Zapisane w deklaracji słowa o tym, że:

Ofiarami zbrodni i czystek etnicznych stały się dziesiątki tysięcy niewinnych osób, w tym kobiet, dzieci i starców, przede wszystkim Polaków, ale także Ukraińców, oraz tych, którzy ratowali zagrożonych sąsiadów i krewnych.

W ocenie Pałacu Prezydenckiego mowa o ofiarach zbrodni i czystek etnicznych w deklaracji to ogromny postęp po stronie ukraińskiej. Według Komorowskiego słowa użyte przez polskich i ukraińskich biskupów powinny zostać wzięte pod uwagę przez polskich polityków i zakończyć niemądrą dyskusję o słowa i ostrość sformułowań. Zdaniem prezydenta - jak podają źródła - określenie użyte przez biskupów to niesłychanie prawdziwa definicja, odpowiadająca w najlepszy sposób rzeczywistości.

W Sejmie trwają prace nad projektem uchwały upamiętniającej ofiary zbrodni wołyńskiej. Posłów dzieli kwestia ustanowienia 11 lipca dniem upamiętniającym ofiary zbrodni wołyńskiej oraz określenia jej terminem "ludobójstwo". Ostatecznie projekt skierowano do dalszych prac; nie ma w nim mowy o ustanowieniu dnia pamięci ofiar, zbrodnia UPA określona jest jako "czystka etniczna o znamionach ludobójstwa". Przeciwko tym zapisom byli m.in. posłowie PiS, natomiast posłowie PO oraz przedstawiciele MSZ przekonywali, że pomogą one relacjom polsko-ukraińskim.

Slaw/ PAP