W stolicy Austrii odsłonięto w piątek pierwszy pomnik dla uczczenia blisko 1 500 obywateli tego kraju zamordowanych za odmowę służby w Wehrmachcie. Byli wyjątkiem wśród setek tysięcy Austriaków, które służyły w armii Hitlera.

Pomnik został odsłonięty przez prezydenta Austrii, socjaldemokratę Heinza Fischera, kilka kroków od placu Bohaterów (Heldenplatz), gdzie ćwierć miliona Austriaków witało owacyjnie Hitlera w 1938 roku, po Anschlussie Austrii.

Monument wzniesiono w kształcie betonowej litery „X”, która symbolizuje sytuację jednostki wobec władzy.

Setki tysięcy Austriaków zaciągnęły się do armii nazistowskiej, ale według historyków około 1 500 odmówiło włożenia munduru Wehrmachtu i zostali ukarani wyrokiem śmierci.

Armia Hitlera nie była naszą armią

— powiedział prezydent Heinz Fischer podczas uroczystości odsłonięcia pomnika.

Ten pomnik - dodał prezydent - upamiętnia różnicę między wiernością i lojalnością wobec demokratycznych sił państwa i prawem stawienia oporu dyktaturze

— dodał austriacki prezydent.

Austria zwlekała do 2009 roku z rehabilitacją skazanych przez nazistów za odmowę podjęcia walki w ich szeregach.

Federacja kombatantów Wehrmachtu w tym kraju, Kameradschaftsbund, ma ponad 200 000 członków i sympatyków.

Do bardzo niedawna dezerterzy byli przez nich uważani za zdrajców, a nawet zabójców ich towarzyszy

— przypomina historyk Walter Manoschek, profesor Instytutu Nauk Politycznych w Wiedniu, cytowany przez agencję AFP.

I dodaje:

To szczególny język, jakiego używa się wciąż w Austrii, która zaraz po wojnie wystąpiła w roli „pierwszej ofiary nazizmu”.

Ta mentalność zaczęła zmieniać się w Austrii od początku nowego stulecia, kiedy Heinz Fischer i wiele osobistości politycznych z wyjątkiem skrajnej prawicy przyłączyło się do Zielonych w zabiegach o rehabilitację Austriaków skazanych przez nazistów.

Naziści wydali 30 000 wyroków śmierci na austriackich obywateli, z których 20 000 zostało wykonanych, głównie na terenie Niemiec.

Pomnik w Wiedniu to pierwszy w Austrii pomnik dla uczczenia „dezerterów” z Wehrmachtu, podczas gdy w Niemczech wzniesiono dotąd około trzydziestu takich monumentów.

lw, PAP