Wkrótce, zarówno w Polsce, jak i w całej Unii Europejskiej, rozpoczną się szczepienia przeciw koronawirusowi. Pomimo zapewnień ekspertów o dobrowolności szczepień i bezpieczeństwie preparatów, w społeczeństwie wciąż istnieje wiele wątpliwości. Dr hab. Wojciech Szczeklik, kierownik Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii odpowiedział na najważniejsze i najczęściej pojawiające się pytania.

CZYTAJ TAKŻE:

— „Grupa zero” zaszczepiona jeszcze w tym roku? Szef KPRM: „Wszystko zależy od decyzji Europejskiej Agencji Leków i producenta”

— Szef MZ, dyrektor NIZP-PZH i prezes URPL zapewniają: Szczepionka na koronawirusa jest dobrowolna i bezpieczna. Nie zmienia DNA

— Już w poniedziałek możliwa rekomendacja Europejskiej Agencji Leków dla szczepionki na Covid-19. Komitet rozpoczął prace

Lekarz wyjaśnił, że chociaż jego główną specjalizacją jest anestezjologia i intensywna terapia, to jest także specjalistą z interny i immunologii klinicznej, co pozwala mu lepiej rozumieć zagadnienia związane z koronawirusem.

Szczepienia ruszają w grupie personelu medycznego już 28.12.2020. Dostępna szczepionka to Pfizer/BioNTech, szczepionka na bazie m-RNA (szczepienia ruszyły już w UK, USA, Kanadzie..). Ten wątek będzie dotyczył właśnie tej szczepionki. Przedstawiona wiedza jest na dzień 18.12.2020

— podkreślił dr hab. Szczeklik.

Jakie mamy szczepionki m-RNA?

Szczepionki m-RNA, które na chwilę obecną mają potwierdzoną skuteczność i odpowiednie bezpieczeństwo i wchodzą obecnie na całym świecie do praktyki klinicznej to:

1. Pfizer-BioNTech (planowana jako pierwsza w Polsce)

2. Moderna

Czy szczepionka oparta o m-RNA to nowa technologia?

NIE - od lat jest rozwijana (badania nad nowotworami, inne zakażenia w tym Ebola, SARS-1).

To co jest nowe, to masowe szczepienia na bazie tej technologii.

Czy proces powstawania szczepionki przebiegał wg. pełnych procedur badań klinicznych?

TAK - choć tempo było imponujące, to nie pominięto żadnych kroków powstawania szczepionki: fazy przedkliniczne, kliniczne (duże grupy!) i rejestracja przebiegały prawidłowo.

Mechanizm działania?

Szczepionka m-RNA zawiera instrukcję molekularną dla komórki ludzkiej jak wytworzyć białko S (spike, kolec) wirusa SARSCoV2 co w rezultacie uruchamia produkcję przeciwciał oraz odporność komórkową z limfocytów T przeciwko wirusowi.

Jakie są wymogi odnośnie przechowywania?

Szczepionka Pfizer-BioNTech po wytworzeniu jest przechowywana w -70st.C (do 6 miesięcy).

Transport na suchym lodzie - nie dłużej niż 10 dni.

W poradniach szczepieniowych po rozmrożeniu może być przechowywana w temp. +2 do 8st. C do 5 dni.

Co oznacza 95 proc. skuteczność szczepionki?

Badanie >43 tys. ochotników (Pfizer)

- połowa osób dostała placebo, a druga połowa szczepionkę w tej grupie - zachorowania na OBJAWOWY COVID-19:

- placebo 162 os.

- szczepionka 8

Skuteczność ochrony przed zachorowaniem 8/170 = ok. 95 proc.

Czy szczepionka chroni przed ciężkim przebiegiem choroby?

TAK. Badanie >43 tys. ochotników (Pfizer) 10 ciężkich zachorowań w badanej grupie z czego 9 w grupie placebo i 1 w grupie ze szczepionką.

Powikłania krótkoterminowe po szczepieniu?

Bezpieczeństwo porównywalne do innych szczepionek przeciwwirusowych.

Najczęstsze działania uboczne:

1. ból, zaczerwienienie w miejscu zastrzyku

2. po szczepieniu często (>20 proc.) uczucie zmęczenia, ból głowy, bóle mięśni i stawów, gorączka.

Czy następnego dnia po szczepieniu mogę pójść do pracy?

Tak, choć lepiej nie szczepić całego zespołu w ten sam dzień z uwagi na możliwe odczyny poszczepienne (jw.), które mogą spowodować krótką absencję w pracy.

Powikłania długoterminowe?

Na razie mamy obserwację kilkumiesięczną (od wakacji). Szczepionka wypada bezpiecznie. Długoterminowe skutki po szczepieniach są niezmiernie rzadkie. Dane o bezpieczeństwie długoterminowym będą zbierane a informacje o nich będą publicznie dostępne.

Czy możliwe są odległe skutki zmiany naszego kodu genetycznego DNA?

ABSOLUTNIE NIE. Cząsteczka m-RNA, która znajduje się w szczepionce nie przenika do jądra komórkowego i nie integruje się z DNA człowieka. Po kilku dniach jest degradowana.

Czy osoby uczulone na białko kurze mogą się szczepić?

TAK. Szczepionka składa się z m-RNA, cząsteczki tłuszczu, która ją otacza i umożliwia przenikanie przez błonę komórkową oraz jony sodu.

Jak wygląda cykl szczepień? Kiedy nabieramy odporności?

Po pierwszej szczepionce (podanie domięśniowe) należy się doszczepić po okresie 3 tygodni.

Koniecznie trzeba się zaszczepić dwukrotnie bo dopiero po drugiej dawce (7 dni po) uzyskujemy zakładaną odporność.

Czy osoby w ciąży i karmiące mogą się szczepić?

Takie osoby nie brały udziału w badaniach i na chwilę obecną nie jest to zalecane. Ruszają badania w grupie osób ciężarnych i ta wiedza będzie się zmieniać.

Czy podanie szczepionki jeżeli jest się w ciąży może uszkodzić płód?

Nie ma żadnych podstaw żeby przypuszczać, że szczepionka jest szkodliwa dla rozwijającego się płodu, nawet jeżeli jest się w ciąży podczas szczepienia (choć nie jest to zalecane).

Przeciwwskazania do szczepienia?

- ciąża, karmienie piersią (to może się jeszcze zmieniać) - objawy ostrej infekcji z gorączką (temp >38 st.C)

Względne

- reakcja anafilaktyczna w wywiadzie (do rozważenia w pełnym zabezpieczeniu szpitalnym)

Jaki zachować odstęp czasowy od innych szczepień (np. na grypę)?

Odstęp miedzy szczepieniem przeciw SARS-COV-2 a innymi szczepieniami powinien wynosić 7 dni (to może się jeszcze zmieniać, ale na pewno nie potrzeba dłuższej przerwy).

Czy jeżeli choruję na ciężką niewydolność serca, astmę to mogę się zaszczepić?

TAK - koniecznie! Pacjenci z ciężkimi chorobami przewlekłymi są narażeni na powikłania COVID-19. Optymalnie należy się szczepić w wyrównanym okresie choroby przewlekłej (nie podczas zaostrzenia)

Czy jeżeli przebyłem COVID-19 to powinienem się zaszczepić i czy jest to bezpieczne?

Jest to bezpieczne. Należy się zaszczepić. Po przebytym COVID-19 można rozważyć odłożenie szczepienia o 2-3 miesiące (utrzymująca się odporność) choć nie jest to konieczne (minimum 30 dni).

Czy należy sprawdzić czy mamy przeciwciała przeciwko SARS-COV2 (czy przebyliśmy zakażenie) przed szczepieniem?

Nie - w badaniach klinicznych nie było to testowane i nie jest to zalecane. Nie ma to też wpływu na skuteczność działania szczepionki.

Czy częste są groźne powikłania wstrząsu uczuleniowego (anafilatycznego)?

NIE - są to niezmiernie rzadkie powikłania. Zagrażający życiu wstrząs wystąpił jak na razie u 3 osób(od wprowadzenia szczepień)na całym świecie. Były to osoby, u których wstrząs występował już wcześniej.

Czy mogą się szczepić osoby z chorobami nowotworowymi, chorobami immunologicznymi, stosujące leki biologiczne?

TAK - osoby z obniżoną odpornością mogą i powinny się szczepić. Nie jest tylko do końca pewne jak dobra będzie wytworzona odporność (słabsza odpowiedź niż u zdrowych).

Czy osoby z HIV/AIDS mogą się szczepić?

TAK - podobnie jak inne osoby z osłabioną odpornością. W badaniu 3 fazy szczepionki Pfizer brało udział kilkaset osób z tym schorzeniem - wyniki jeszcze nie są opublikowane.

Czy szczepić dzieci?

Dzieci będą (jeżeli będą) szczepione na samy końcu kolejki. Także poczekajmy. Szczepionka jest bezpieczna dla dzieci >16 roku życia. Czekamy na wyniki z grupy 12-16 lat. Młodsze dzieci nie były jeszcze badane.

Jak długo utrzyma się odporność po szczepieniu?

Tego jeszcze nie wiemy. Patrząc na stosunkowo małą zmienność genetyczną wirusa SARS-COV2 można przypuszczać, że przynajmniej rok.

Czy po szczepieniu należy kontrolować przeciwciała czy zyskaliśmy odporność?

Nie ma takiej konieczności.

Czy po szczepieniu trzeba nadal nosić maseczki i zachowywać dystans?

Na chwilę obecną tak, choć badania trwają i może się to zmienić. Szczepionka w 95 proc. zabezpiecza przed objawową chorobą, ale nie ma pewności czy zabezpiecza przed bezobjawowym przebiegiem i zakaźnością.

Ile osób musi się zaszczepić żeby wróciła „normalność”?

Aby uzyskać odporność zbiorową/stadną potrzebna jest odporność u ok. 70 proc. populacji (przebycie zakażenia lub szczepionka) Dla populacji Polskiej (38mln) jest to około 26 mln.

wkt/TT