20 grudnia mija 91. rocznica urodzin zmarłego ponad dwa lata temu, jednego z najwybitniejszych polityków chrześcijańskich w powojennej Europie, pierwszego marszałka Sejmu III RP i ministra sprawiedliwości, profesora Wiesława Chrzanowskiego. Urodził się w rodzinie o żywych tradycjach patriotycznych. Wśród jego przodków byli uczestnicy Insurekcji Kościuszkowskiej, Powstania Listopadowego, Wiosny Ludów i Powstania Styczniowego. Jest więc rzeczą zrozumiałą, że Wiesław Chrzanowski całe swoje życie poświęcił przede wszystkim dla Polski. Chociaż nie zgadzał się z polityczną decyzją o wywołaniu Powstania Warszawskiego, to jednak  bez wahania przystąpił do niego, walcząc w batalionach AK „Gustaw” i „Harnaś”, gdzie został ciężko ranny. Po zakończeniu wojny zaangażował się w konspiracyjną działalność niepodległościową o orientacji narodowej.

W kwietniu 1945 r. został wybrany prezesem Chrześcijańskiego Związku Młodzieży „Odnowa”. W tym samym miesiącu spotkała Wiesława Chrzanowskiego osobista tragedia. Urząd Bezpieczeństwa Publicznego aresztował i już 9 kwietnia w okrutny sposób zamordował wybitnego działacza narodowego Tadeusza Łabędzkiego, szefa Warszawskiej Chorągwi Młodzieży Wszechpolskiej. Łabędzki, który w pewnym stopniu zastępował Chrzanowskiemu rodzonego brata Zdzisława, rozstrzelanego 21 marca 1944 r. na Pawiaku, był człowiekiem o niepospolitym umyśle, bezprzykładnym patriotyzmie, niebywałej odwadze i wielkim sercu, a także najbliższym przyjacielem Chrzanowskiego (w dniu 12 grudnia 2012 r. odznaczony został pośmiertnie Krzyżem Orderu Polonia Restituta).

Sam Chrzanowski trafił za swoją patriotyczną działalność na 6 lat do komunistycznego więzienia. Po opuszczeniu jego murów, szykanowany przez ówczesne władze, będąc prawnikiem, podjął pracę na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Doceniony i cieszący się wyjątkowym zaufaniem Prymasa Tysiąclecia kardynała Stefana Wyszyńskiego, został jednym z jego najbliższych doradców. Służył następnie swoim doświadczeniem i wiedzą kardynałowi Józefowi Glempowi, uczestnicząc w Radzie Prymasowskiej. Był także jednym z głównych doradców NSZZ „ Solidarność”, tworząc wspólnie z mecenasem Janem Olszewskim statut związku. Od końca lat siedemdziesiątych profesor Wiesław Chrzanowski patronował tajnemu, niepodległościowemu, inspirowanemu personalizmem chrześcijańskim oraz ideą narodową Ruchowi Młodej Polski. Z tej organizacji wywodzili się m.in.: Marek Jurek, Aleksander Hall, Marian Piłka, Piotr Mierecki, Arkadiusz Rybicki i wielu innych.

Marszałek Chrzanowski myśl polityczną czerpał głównie z nauczania społecznego Kościoła. Szczególnie bliska była mu adhortacja apostolska Jana Pawła II „Christifideles Laici”. W związku z tym powtarzał nieustanie, że katolicy mają obowiązki publiczne. Powinni więc angażować się w życie społeczne, organizować stowarzyszenia, które będą budowały życzliwe relacje między ludźmi, tworzyć stronnictwa polityczne, organizacje kulturalne, podmioty edukacyjne i wychowawcze, angażować się w działalność samorządową oraz inicjować i podtrzymywać dobre stosunki koleżeńskie w miejscu pracy a przyjazne wśród sąsiadów. Uczył także własnym postępowaniem poszanowania dla każdego człowieka, bez względu na jego poglądy czy pozycję społeczną.

Profesor Chrzanowski, wyjątkowo przywiązany do idei sprawiedliwości społecznej, był konsekwentnym przeciwnikiem wprowadzenia w Polsce podatku liniowego. Uznawał prawo państwa do ingerowania w gospodarkę, gdy wymagają tego ważne względy polityczne czy społeczne. Dopuszczał również kontrolowanie,  w stosownym zakresie, ponadnarodowych korporacji. Stanowczo opowiadał się  za obroną życia ludzkiego od chwili poczęcia aż do naturalnego zgonu. Dlatego był zdecydowanym przeciwnikiem kary śmierci. Do najważniejszych myśli Wiesława Chrzanowskiego należała ta, że polityka bez moralności jest martwa. Zawsze przypominał  o niedopuszczalnej dla chrześcijańskiego polityka praktyce, bez względu na to, jaką partię reprezentuje, iż „cel uświęca środki”. Do końca życia uważał, że nurt chrześcijańsko-narodowy jest najlepszym modelem politycznym, mogącym skutecznie odpowiedzieć na główne wyzwania stojące przed Polską, również w odległej przyszłości. Pierwsza w wolnej Polsce partia, czyli Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe, zrealizowała pod jego kierownictwem trzy spośród najważniejszych projektów korzystnych  dla polskiego narodu. Zainicjowała i z trudem przeforsowała w Sejmie ustawę  o ochronie poczętego życia ludzkiego. Była pierwszym w III RP rzecznikiem i realizatorem polityki prorodzinnej oraz przyczyniła się wydatnie do zawarcia konkordatu między Rzeczpospolitą Polską a Stolicą Apostolską. Zasługuje na podkreślenie także fakt, że Radio Maryja zawdzięcza swoje istnienie głównie ministrom łączności wywodzącym się z ZChN-u.

I jeszcze jedna istotna sprawa. Z inicjatywy i pod kierownictwem marszałka Chrzanowskiego był przygotowany projekt ustawy, poparty przez ponad stu posłów, o odebraniu majątku byłej PZPR. Został on jednak skutecznie zablokowany. A przecież ustawa ta byłaby najbardziej skuteczną, bo finansową, formą dekomunizacji. Za całokształt swojego życia publicznego profesor Wiesław Chrzanowski otrzymał z rąk kolejnych prezydentów RP: Krzyż Wielki Orderu Polonia Restituta oraz najwyższe polskie odznaczenie państwowe – Order Orła Białego. W roku 2007 wraz arcybiskupem Ignacym Tokarczukiem został zaproszony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego  do kapituły tego orderu. Za szczególne zasługi dla Kościoła Wiesław Chrzanowski został uhonorowany jednym z najwyższych odznaczeń papieskich: Orderem Św. Grzegorza Wielkiego. Drogę życiową profesora Chrzanowskiego podsumował kardynał Kazimierz Nycz w homilii podczas uroczystości pogrzebowych:

Profesor Chrzanowski miłował nie słowem i językiem, ale czynem i prawdą. Każdemu mógł spojrzeć prosto w oczy, natomiast po ludzku miał prawo oczekiwać przeproszenia wiele razy, zwłaszcza gdy niesprawiedliwie oskarżono go o współpracę ze służbą bezpieczeństwa. I prawie dziesięć lat minęło zanim został oczyszczony od fałszywego zarzutu.

Polskiej polityce wyraźnie brakuje tego wielkiego, a jednocześnie niezwykle skromnego człowieka. Pozostało na szczęście jego trudne do przecenienia nauczanie, czym powinna być dziś prawdziwie patriotyczna polityka polska. Myśl polityczna marszałka Chrzanowskiego ukoronowała ponad stuletnią polską ideę narodowo-demokratyczną, zapoczątkowaną przez Zygmunta Miłkowskiego (Teodora Tomasza Jeża), Jana Ludwika Popławskiego i Romana Dmowskiego, a podtrzymywaną później przez wielu innych, m.in.: Wojciecha Wasiutyńskiego, Tadeusza Bieleckiego, Jędrzeja Giertycha czy Albina Tybulewicza.

Jeżeli współczesna polityka polska, która powinna być osadzona w uniwersalizmie chrześcijańskim, nie nastawiona z nienawiścią do innych narodów, a przy tym stanowczo i konsekwentnie broniąca polskiego interesu narodowego, zechce sięgnąć do duchowej i umysłowej skarbnicy Wiesława Chrzanowskiego, do pozostawionej przez niego, nie mającego dziś równego sobie, mądrego, przenikliwego i dalekosiężnego spojrzenia politycznego, to wolno żywić nadzieję, że kiedyś, kto wie, czy nawet w niedalekiej przyszłości, naród polski odegra wiodącą rolę wśród pozostałych narodów zjednoczonej Europy.

Andrzej Przybysz - wiceprzewodniczący Rady Naczelnej ZCHN I Kadencji