Kadisz na kirkucie i Msza św. w kościele, koncerty muzyki klezmerskiej, wystawy, degustacja potraw kuchni żydowskiej, konkursy dla szkół i promocje książek – tak zapowiadają się dwudniowe Spotkania z Kulturą Żydowską w Chmielniku, w sobotę i niedzielę 14 i 15 czerwca. Chmielnik do II wojny światowej był jednym z największych sztetli, czyli polsko–żydowskich miasteczek Kielecczyzny, zamieszkałym w ponad 80 procentach przez ludność żydowską.

Dwudniowa impreza, organizowana w Chmielniku po raz 12., będzie się odbywała w Chmielnickim Centrum Kultury, w dawnej synagodze, a obecnie Ośrodku Edukacyjno–Muzealnym „Świętokrzyski Sztetl” oraz na ulicach miasteczka.

W sobotę w godzinach popołudniowych zaplanowano promocję albumu dokumentującego dorobek cyklicznej imprezy: Spotkania z Kulturą Żydowską oraz wkład ludzi i środowisk ją tworzących. Odbędzie się także wernisaż wystawy Cezarego Zbrojewskiego, która będzie udostępniona na babińcu synagogi, a na zakończenie – koncert Leopolda Kozłowskiego, zwanego ostatnim klezmerem Galicji, twórcy m.in. muzyki do filmu „Austeria” czy muzyki getta do „Listy Schindlera”. Tańce inspirowane muzyką żydowską zaprezentuje zespół „Kamena”.

Spotkania w niedzielę, zgodnie z tradycją, rozpoczyna kadisz przy lapidarium z macew na cmentarzu żydowskim przy ul. Mruczej, z udziałem przedstawicieli ambasady Izraela i społeczności żydowskiej. Swój udział zapowiedział m.in. Majer Mały – ostatni potomek żyjących chmielnickich Żydów. W kościele parafialnym będzie sprawowana Msza św. za dawnych i obecnych mieszkańców Chmielnika, połączona z modlitwą za ofiary Holocaustu.

Część oficjalną, z udziałem m.in. wiceambasadora Izraela – Nadava Eschara i wojewody świętokrzyskiego – Bożentyny Pałki-Koruby, zakończy złożenie wiązanek kwiatów pod symbolicznym Drzewem Pamięci, wygrawerowanym na elewacji dawnej synagogi.

Wokół synagogi organizatorzy planują przywołać atmosferę dawnego sztetla. Będą stragany serwujące m.in. czulent, będzie garncarz oraz tzw. żywy obraz przypominający postać Jankiela z „Pana Tadeusza”. Będą także klezmersi, czapkarze, sprzedawcy bibelotów, lokalni twórcy itp. W tym dniu na rynku wystąpi także zespół „Chmielnikers” oraz odbędzie się koncert pt. „Wokół Anatewki”. Nastąpi również rozstrzygnięcie konkursów dla uczniów szkół województwa świętokrzyskiego: „Nasi sąsiedzi Żydzi” oraz piosenki żydowskiej.

Chmielnicka impreza cieszy się od lat wielką popularnością, zwykle uczestniczy w niej kilka tysięcy osób. Dodatkową atrakcję stanowi możliwość zwiedzenia muzeum w synagodze, czynnego od stycznia 2014 r. Odwiedziło je już kilka tysięcy osób z różnych stron Polski i zza granicy.

Do II wojny światowej Chmielnik był jednym z większych sztetli regionu, zamieszkałym w ponad 80 proc. przez ludność żydowską, żyjącą zgodnie obok ludności polskiej. Jednak w październiku 1942 r. Niemcy wywieźli do Treblinki i zagazowali ok. 16 tys. ludzi (także deportowanych tutaj w czasie wojny). Po wojnie Żydzi zniknęli z krajobrazu miasteczka, pozostała jednak synagoga.

Gmina postanowiła ją odbudować i przekształcić w miejsce pamięci o dawnych, pokojowych czasach zgodnego współistnienia dwóch kultur – polskiej i żydowskiej.

Dawny obiekt kultu według koncepcji architektonicznej Mirosława Nizio przeistoczył się w nowoczesny, multimedialny ośrodek edukacyjno–muzealny, przeznaczony dla wszystkich zainteresowanych kulturą i tradycją żydowską na Kielecczyźnie. Projekt realizowano od 2009 do 2013 r.