Sejmowa Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka poparła projekt nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa. Podczas prac komisja wprowadziła poprawki, w tym zmianę umożliwiającą m.in. Naczelnej Radzie Adwokackiej zgłaszanie kandydatów na członków KRS.

Rządowy projekt nowelizacji ustawy o KRS zakłada m.in., że 15 sędziów-członków KRS ma być wybieranych w wyborach bezpośrednich i w głosowaniu tajnym przez wszystkich sędziów w Polsce, a nie, jak jest po zmianie przepisów z 2017 r. - przez Sejm. Po wyborze nowych członków Krajowej Rady Sądownictwa obecni sędziowie-członkowie mieliby stracić mandaty.

Proces legislacyjny dotyczący tej kluczowej dla wymiaru sprawiedliwości ustawy przebiega w modelowy sposób. To jest projekt rządowy, przekonsultowany. Na etapie sejmowym mieliśmy wysłuchanie publiczne, w którym zgłaszano konkretne postulaty, które następnie znalazły odzwierciedlenie w poprawkach

— powiedziała PAP szefowa sejmowej komisji sprawiedliwości Kamila Gasiuk-Pihowicz (KO).

Kolejne posiedzenie komisji w sprawie nowelizacji przepisów o Krajowej Radzie Sądownictwa - jak podała Gasiuk-Pihowicz- zaplanowano na czwartek - o ile podczas drugiego czytania projektu, które ma odbyć się w środę, zostaną zgłoszone kolejne poprawki.

Wśród przyjętych we wtorek przez komisję poprawek - poza licznymi zmianami o charakterze legislacyjno-redakcyjnym - znalazła się poprawka - zgłoszona przez posła KO Bogdana Zdrojewskiego - poszerzająca liczbę podmiotów, które mogą zgłaszać kandydatów na członków KRS - o Naczelną Radę Adwokacką, Krajową Izbę Radców Prawnych i Krajową Radę Notarialną. Poprawkę tę poparło MS, którego wiceszef Dariusz Mazur podał, że rząd również wskazał te korporacje prawnicze jako podmioty mogące zgłaszać kandydatów do KRS.

Mają prawo zgłaszać kandydatów do Krajowej Rady Sądownictwa, ale tylko zgłaszać kandydatów, bo potem wyboru już dokonują sędziowie

— zastrzegł wiceminister sprawiedliwości w rozmowie z PAP.

Krytycznie do tej poprawki odniosła się posłanka KO Barbara Dolniak, które określiła proponowaną zmianę jako „wychodzenie poza grupę zawodową”.

To tak, jakbyśmy jako sędziowie - bo ja kiedyś byłam sędzią - zawnioskowali o rozszerzenie podmiotów uprawnionych do kandydowania do Naczelnej Rady Adwokackiej czy Krajową Izbę Radców Prawnych przez sędziów

— argumentowała.

Do sprawy tej odniósł się również poseł PiS Paweł Jabłoński, który zwrócił uwagę, że Krajowa Rada Sądownictwa nie jest organem samorządu zawodowego sędziów.

A jest organem, który ma określone w konstytucji kompetencje, a wybór do niego, jeżeli będzie ograniczony tylko i wyłącznie do sędziów, będzie powodował powrót do tych wszystkich patologii, z którymi mieliśmy do czynienia jeszcze do roku 2017. I tutaj co do zasady - ja nie jestem entuzjastą takiej sytuacji, że Rada Adwokacka, Notarialna czy Radców Prawnych ma mieć jakieś szczególne uprawnienia, to uważam, że one powinny być generalnie szersze

— powiedział.

Inna merytoryczna poprawka poszerzyła skład Rady Społecznej, działającej przy KRS, o przedstawiciela Krajowej Rady Komorniczej.

Rada Społeczna przy KRS - zgodnie z projektem - będzie miała prawo przedstawiać opinię o kandydatach na sędziów, a także prawo do wypowiadania się w innych kwestiach, które są związane z kompetencjami należącymi do zadań KRS. Członków Rady Społecznej powoływanej na 4-letnią kadencję będą wskazywały: Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Rada Radców Prawnych, Krajowa Rada Notarialna, Rada Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Rzecznik Praw Obywatelskich, Krajowa Rada Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym. W skład Rady Społecznej przy KRS ma wejść również trzech przedstawicieli organizacji pozarządowych, których wskaże prezydent.

Wnioski PiS o odrzucenie całego projektu ustawy

Podczas posiedzenia sejmowej komisji zgłaszane były przez posłów PiS również wnioski o odrzucenie całego projektu ustawy; zgłaszali także poprawki, które miałyby usunąć z projektu przepisy pozbawiające biernego prawa wyborczego do KRS tych sędziów, którzy objęli swoje stanowiska już po zmianach wprowadzonych w 2017 r. Chodzi o to, że - zgodnie z projektem - prawo do kandydowania na członka KRS nie będzie przysługiwało sędziom, którzy nimi zostali na podstawie wniosku KRS do prezydenta po zmianie przepisów dot. KRS w 2017 r.

Posłowie PiS przypomnieli też swoje wcześniejsze stanowisko, że nowelizacja ustawy o KRS prowadzi do „sędziokracji”. W ich opinii, rozwiązania z grudnia 2017 r. w sprawie KRS powodują, że to obywatele poprzez ich przedstawicieli w Sejmie mają wpływ na to, jak kształtowana jest trzecia władza – wymiar sprawiedliwości. Wnioski posłów PiS nie znalazły jednak akceptacji większości członków komisji.

W Sejmie projekt noweli o KRS - podczas jego pierwszego czytania 6 marca - poparły wszystkie kluby koalicyjne: KO, PSL-TD, Polski 2050-TD i Lewicy. Przeciwne były PiS i Konfederacja. W sprawie nowelizacji przepisów o KRS odbyło się również w Sejmie 26 marca wysłuchanie publiczne prawie 40 organizacji. Projekt chwalili sędziowie przeciwstawiający się działaniom rządu PiS wobec sądownictwa, krytykowali zaś m.in. ci, którzy wtedy pełnili różne funkcje.

W skład KRS, na wniosek której prezydent powołuje sędziów, wchodzi 25 osób, w tym 15 członków wybranych spośród sędziów. Do 2017 r. ich wyboru dokonywały środowiska sędziowskie. Uchwalona w grudniu 2017 r. nowelizacja ustawy o KRS przeniosła kompetencję wyboru 15 sędziów-członków KRS na Sejm. Obecna nowela ma spowodować, że wyboru 15 sędziów-członków KRS mają wybrać wszyscy polscy sędziowie. Po tym wyborze „ustanie działalność” sędziów wybranych do KRS na podstawie przepisów z 2017 r. W ten sposób KRS ma stać się niezależna od władzy ustawodawczej.

W Krajowej Radzie Sądownictwa mają być reprezentowani sędziowie wszystkich szczebli - odpowiednio do ich liczebności. W wyborach bezpośrednich w głosowaniu tajnym wybierani będą: jeden sędzia Sądu Najwyższego, dwóch sędziów sądów apelacyjnych, trzech sędziów sądów okręgowych, sześciu sędziów sądów rejonowych, jeden sędzia sądu wojskowego, jeden sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz jeden sędzia wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Proces wyboru - zgodnie z projektem nowelizacji - ma być jawny. Nad wyborem sędziów-członków KRS ma czuwać Państwowa Komisja Wyborcza, która będzie odpowiedzialna za organizowanie wyborów, m.in. za weryfikację zgłoszeń czy drukowanie kart głosowania.

tkwl/PAP

CZYTAJ TAKŻE: Krajowa Rada Sądownictwa stanowczo odpowiada na bunt części sędziów w Sądzie Najwyższym: „Powinni zrzec się urzędu”