W sobotę 12 listopada odbędzie się pogrzeb trzech prezydentów emigracyjnych: Władysława Raczkiewicza, Augusta Zaleskiego i Stanisława Ostrowskiego. Jest on zwieńczeniem trwających od 2018 roku obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Symbolicznym zadośćuczynieniem za przechowanie na obczyźnie więzi z legalnymi władzami II Rzeczypospolitej, a wolną Polską. – To oni mieli rację – podkreśla minister Jan Dziedziczak.

„O, Panie, któryś jest na niebie, Wyciągnij sprawiedliwą dłoń! (…) Do wolnej Polski nam Powrócić daj! By stał się twierdzą nowej siły, Nasz Dom – nasz Kraj”

– tymi słowami „Modlitwy obozowej”, która powstała zaraz po wrześniu 1939 roku w obozach internowania w Rumunii i na Węgrzech, Biskup Polowy Wojska Polskiego Wiesław Chlebowicz podczas pożegnalnej mszy świętej w kościele św. św. Marii Magdaleny w Newark uroczyście zapowiedział powrót prochów trzech prezydentów emigracyjnych: Władysława Raczkiewicza, Augusta Zaleskiego i Stanisława Ostrowskiego do Ojczyzny. Słowa pieśni w wymowny sposób zabrzmiały po ponad 90 latach od kolejnego w naszych dziejach wychodźstwa.

„Byli oni ucieleśnieniem dążeń polskich patriotów żyjących w kraju i zagranicą do suwerenności i niepodległości Polski”

– mówił biskup polowy podczas homilii. Teraz powrócą do Polski.

Chodzi o zachowanie konstytucyjnej ciągłości władz Rzeczypospolitej Polskiej od września 1939 r., kiedy doszło do agresji Niemiec i Związku Sowieckiego na Polskę, poprzez całą II wojnę światową i powojenną sowiecką okupację, aż do pierwszych, w pełni wolnych wyborów prezydenckich w 1990 r. Zakończeniem misji Prezydentów było uroczyste przekazanie w 1990 r. na Zamku Królewskim w Warszawie insygniów prezydenckich. Ryszard Kaczorowski – ostatni Prezydent RP na uchodźstwie, przekazał je Lechowi Wałęsie – pierwszemu polskiemu prezydentowi wybranemu w wyborach powszechnych po II wojnie światowej.

Sprowadzone do Polski szczątki Prezydentów RP na uchodźstwie zostaną złożone w specjalnych, marmurowych sarkofagach. Obok grobowców Prezydentów Raczkiewicza, Zaleskiego, Ostrowskiego i Kaczorowskiego w Mauzoleum znajdą się również dwa sarkofagi, tzw. cenotafy, symbolicznie upamiętniające prezydentów Edwarda Raczyńskiego, pochowanego w rodzinnym majątku w Rogalinie oraz Kazimierza Sabbata, który spoczywa na cmentarzu Gunnersbury w Londynie.

„Spłacamy dług wobec polskiej emigracji, która przez pół wieku po zakończeniu II wojny światowej trwała niezłomnie na straży niepodległości”

– podkreśla Wojciech Labuda, Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. Ochrony Miejsc Pamięci.

Msza odprawiona w kościele św. Marii Magdaleny w Newark rozpoczęła uroczystości pożegnania trzech Prezydentów RP na uchodźstwie. Była też podziękowaniem, za trwanie w wierności na instytucji niepodległej Polski na uchodźstwie. Wzięli w niej udział przedstawiciele władz Rzeczypospolitej, Wojska Polskiego, rodziny królewskiej, parlamentów obu krajów. A także organizacji polonijnych i pozarządowych. Uroczystość transmitowała TVP .

Newark nad rzeką Trent w Wielkiej Brytanii. To na cmentarzu w tej małej miejscowości spoczywają szczątki kilkuset polskich żołnierzy, głównie lotników polskich dywizjonów walczących w czasie II wojny światowej. To na tym cmentarzu pochowani byli trzej Polsce prezydenci, którzy w sobotę 12 listopada spoczną w Mauzoleum Prezydentów RP na Uchodźstwie w warszawskiej Świątyni Opatrzności Bożej. Na terenie angielskiej nekropolii pozostaną ich symboliczne groby. To szczególne miejsce. Cmentarz ten jest jedną z największych polskich nekropolii w Wielkiej Brytanii, a także największym polskim cmentarzem lotniczym na świecie. Spoczywa na nim łącznie 351 lotników Polskich Sił Powietrznych. Poza nimi pochowano tu również 45 innych żołnierzy głównie spadochroniarzy. A także około 130 żołnierzy Wspólnoty Brytyjskiej.

15 lipca 1941 ks. bp. Józef Gawlina poświęcił duży krzyż stojący w jego centralnym punkcie. Umieszczono na nim tablicę z cytatem z Pisma Świętego „Toczyłem dobry bój, zawodu dokonałem, wiarym dochował” oraz napis „Za wolność”. Tablicę odsłonił Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski. W miejscu gdzie dwa lata później został pochowany. W 1993 roku jego szczątki zostały ekshumowane i od prawie 30 lat spoczywają w krypcie na Wawelu.

W niedzielę 6 listopada br. polska delegacja nawiedziła Cmentarz Lotników Polskich w Newark-on-Trent rozpoczynając swoją wizytę od złożenia kwiatów pod wspomnianym krzyżem na symbolicznym dziś grobie Generała Sikorskiego. Do Anglii pojechali reprezentujący prezydenta RP Andrzejem Dera, minister Jan Dziedziczak, sekretarz stanu w Kancelarii Premiera oraz pełnomocnik rządu do spraw Polonii i Polaków za granicą, przedstawiciele sejmu i senatu i Wojska Polskiego. Pojawili się też przedstawiciele emigracyjnych organizacji harcerskich. Wśród nich dzieci urodzone już na Wyspach. Na ulicach miasta wielu emigrantów, którzy pojawili się tam po 2005 roku. A  - co charakterystyczne - także Ukraińcy, którzy wyjechali po wybuchu wojny z Rosją. Jednak stara wojenna emigracja odchodzi, choć ich potomkowie lub nowi przybysze starają się podtrzymywać tradycje polskich organizacji jakie powstały tam po zakończeniu wojny.

Biskup cytował słowa z wiersza „Pan Cogito” Zbigniewa Herberta: „Nikt Cię pocieszy, bądź wierny”. Przypomniał najważniejszą rzecz związaną z trwaniem polskiego wychodźstwa po 1939 roku. Wolność kosztuje, mierzy się krzyżami, bo to właśnie przywódcy polskiej emigracji politycznej nieśli przez kilkadziesiąt lat „krzyż beznadziejnej walki, osamotnienia, niezrozumienia,, stawiali czoło wydarzeniom, które podkopywały wiarę w skuteczność tej walki”.

„Prezydenci których żegnamy nie doczekali swoich marzeń i celów. Nie znaczy że były daremne” – mówił Biskup Polowy. Jak wskazywał polscy prezydenci na uchodźstwie ocalili Polskę w sobie i dla niezliczonych rzesz Polaków. - Tych, którzy osiedlili się na Wyspach Brytyjskich i na wielu innych miejscach na świecie - podkreślał. Wyraził wdzięczność na to, że byli niepodległą Polską poza Polską.

Newark Town Hall zorganizowano również wystawę pt. „Prezydenci RP na Uchodźstwie 1939 – 1990”. Prezentuje ona historię i działalność władz emigracyjnych. Wystawa na obcej ziemi pozbawiona jest właściwie wszystkich akcentów, które wskazywałby dramat jaki rozegrał się na wyspach brytyjskich w czasie ostatniej wojny. Pozbawiona jest ona odniesień do tzw. dziwnej wojny, nieudzielenia Polsce pomocy wojskowej w 1939 roku, a także zdrady jałtańskiej.

Po mszy spotkanie w ratuszu. Przemówienia ambasadora Piotra Wilczka Odczytanie listu Prezydenta RP, przemówienie Burmistrza Newark Lawrence`a Goffa odznaczonego medalem „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej” i Jana Dziedziczaka. W imieniu rodzin głos zabrał Jan Ostrowski oraz Tadeusz Musioł ostatni żyjący członek Rządu RP na uchodźstwie. Trzy trumny z prochami prezydentów RP na uchodźstwie powrócą do Polski w sobotę 12 listopada o godz. 13.00 na pokładzie samolotu wojskowego w asyście honorowej Wojska Polskiego. Stamtąd zostaną przewiezione do Wilanowa, gdzie o godz. 15.00 rozpocznie się uroczystość ich pożegnania. Szczątki prezydentów zostaną złożone w powstałym z inicjatywy premiera Mauzoleum Prezydentów RP na Uchodźstwie w podziemiach Świątyni Opatrzności Bożej. W uroczystościach wezmą udział władze państwowe i kościelne, rodziny, przedstawiciele polonii z Wielkiej Brytanii i całego Świata.

Obok mauzoleum w Świątyni powstanie również Izba Pamięci. Jej projektantem wystawy w Izbie Pamięci jest Jarosław Kłaput, który odpowiadał m.in. za projekty Muzeum Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach czy ekspozycji głównej Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego. Będzie można w niej zobaczyć oryginalne fotografie i dokumenty z okresu pełnienia funkcji głowy państwa, a także z okresu ich wcześniejszej działalności. Wśród prezentowanych artefaktów znajdą się m.in. pamiątki związane z ostatnim Prezydentem II RP Ignacym Mościckim, paszport i legitymacja oficera służby zdrowia z 1944 r. Stanisława Ostrowskiego, pieczęć Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie Kazimierza Sabbata oraz ryngraf ofiarowany 4 września 2004 r. Ryszardowi Kaczorowskiemu z okazji 85. rocznicy jego urodzin.

W Izbie Pamięci szczególne miejsce zajmie kopia prezydenckiej Chorągwi Rzeczypospolitej, której oryginał powiewał nad Zamkiem Królewskim od 1926 do 1939 roku, a następnie został wywieziony przez Prezydenta Ignacego Mościckiego do Londynu. Na multimedialnym ekranie prezentowany będzie materiał filmowy poświęcony wszystkim Prezydentom RP na uchodźstwie.

Projekt objęty jest Honorowym Patronatem Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego. Przedsięwzięcie jest realizowane przez Fundację „Pomoc Polakom na Wschodzie” we współpracy z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów, Instytutem Pamięci Narodowej, Centrum Opatrzności Bożej, Ministerstwem Obrony Narodowej, Ministerstwem Spraw Zagranicznych oraz Biurem Programu „Niepodległa”. Projektowi towarzyszy kampania informacyjno-edukacyjna „Misja: Wolna Polska”.