Strach mediaworkerów. Kublik zapomniała, jak to wyglądało, kiedy pracę tracili dziennikarze, gdy rządy objęła koalicja PO-PSL-SLD?

Fot. wPolityce.pl/screenshot
Fot. wPolityce.pl/screenshot

Agnieszka Kublik w „Gazecie Wyborczej” porównuje planowaną reformę mediów publicznych do weryfikacji dziennikarzy w stanie wojennym. To nadużycie i manipulacja.

Nie jest prawdą, że:

Takiej weryfikacji dziennikarzy nie przeprowadziła władza nawet w stanie wojennym. Wtedy weryfikowali, by zwolnić. Teraz rząd PiS zwolni, zweryfikuje i da lub nie dziennikarzowi pracę”.

Kublik zapomniała, jak to wyglądało, kiedy pracę tracili dziennikarze i twórcy z mediów publicznych, PAP, gdy rządy objęła koalicja PO-PSL-SLD? Zapomniała rechotu zadowolenia na łamach Gazety Wyborczej? Nikt z radiowo-telewizyjnych kacyków nie bawił się w żadne dyskusje. Zwalniano nie z dnia na dzień, ale natychmiast.

Skoro Kublik porównuje i manipuluje to przypomnę, jak wyglądała weryfikacja dziennikarzy na Śląsku, prowadzona przez „ludzi honoru” z ekipy Jaruzelskiego i Kiszczaka. W 1982 r. w Katowicach tzw. „weryfikacja dziennikarzy” dotknęła żurnalistów Ośrodka Telewizji Polskiej w Katowicach i Rozgłośni Polskiego Radia w Katowicach, które wchodziły wówczas w skład Komitetu ds. Radia i Telewizji „Polskie Radio i Telewizja” w Warszawie, oraz różnych wydawnictw prasowych, których wydawcą było wówczas Śląskie Wydawnictwo Prasowe Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa-Książka-Ruch” w Katowicach. W taki sam sposób potraktowano także szereg pracowników technicznych Ośrodka Telewizji Polskiej w Katowicach i Rozgłośni Polskiego Radia w Katowicach.

Po ogłoszeniu stanu wojennego w siedzibie Ośrodka Telewizyjnego w Katowicach oraz w siedzibie Śląskiego Wydawnictwa Prasowego w Katowicach pojawili się uzbrojeni żołnierze Ludowego Wojska Polskiego, przed wejściem do budynku OTV został ustawiony stolik z karabinem maszynowym, wycelowanym w stronę osób zbliżających się do budynku. Żołnierze oraz strażnicy posiadali listy z nazwiskami pracowników, którzy mogli być wpuszczeni na teren ośrodka i redakcji, pracowników, nie będących na tej liście, informowano, że mają udać się do domu i czekać na wezwanie.

Zdecydowana większość zwolnionych dziennikarzy i pracowników technicznych była członkami lub sympatykami NSZZ „Solidarność”. W pracy posiadali oni bardzo dobre opinie, nie byli karani dyscyplinarnie. W skład tzw. „komisji weryfikacyjnych” wchodzili ówcześni redaktorzy naczelni, dziennikarze, przedstawiciele Komitetu ds. Radia i Telewizji w Warszawie, członkowie Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Katowicach, komisarze wojskowi, funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa, cenzorzy.

Pracownicy, którzy byli wzywani na rozmowę z komisją weryfikacyjną byli zaprowadzani do pomieszczenia komisji przez uzbrojonych żołnierzy lub strażników. Pytania do osób stających przed komisjami miały charakter wyłącznie polityczny i odnosiły się do oceny stanu wojennego, działalności NSZZ „Solidarność”, poglądów politycznych, oceny internowań itp. Nigdy podczas tych rozmów nie były poruszane kwestie merytorycznej pracy, fachowości, dyscypliny pracy itp.

Po zwolnieniu z pracy większość dziennikarzy czy pracowników technicznych miała kłopoty ze znalezieniem innej pracy, a jeśli już ją znajdowali, to była ona nieadekwatna do ich zawodowych kwalifikacji i zdecydowanie gorzej opłacana. Część ze zwalnianych osób odwoływała się od decyzji o zwolnieniu do sądów pracy. Tak samo, jak po „czystce” w mediach przeprowadzonej przez PO.

Większość dziennikarzy telewizyjnych i radiowych oraz pracowników technicznych została zwolniona z pracy z dniem 31 marca 1982 r., w oparciu o art. 189 ust 3 pkt 2 oraz ust. 4 ustawy o powszechnym obowiązku obrony PRL, a postawą zwolnienia było „nie zakwalifikowanie do pracy w jednostce zmilitaryzowanej Ośrodek TVP w Katowicach”. Na. wszystkich pismach o zwolnieniu znajdował się podpis redaktora naczelnego Ośrodka Telewizyjnego w Katowicach Władysława Kubiczka. Artykuł ten miał wówczas następujące brzmienie :

Art. 189. 1. Osoby pełniące służbą w jednostce zmilitaryzowanej nie mogą jednostronnie rozwiązać stosunku służbowego z tą jednostką.

-2. Zwolnienie ze służby w jednostce zmilitaryzowanej następuje w przypadkach:

  1. stwierdzenia utraty zdolności do wykonywania zatrudnienia,

  2. osiągnięcia sześćdziesięciu pięciu lat życia przez mężczyznę i sześćdziesięciu lat życia przez kobietę.

— 3. Kierownik jednostki zmilitaryzowanej może za zgodą organu nadrzędnego:

  1. zatrzymać w dalszej służbie w jednostce zmilitaryzowanej osobę posiadającą szczególne kwalifikacje, która osiągnęła wiek określony w ust. 2 pkt 2, jeżeli stan zdrowia pozwala jej na dalsze pełnienie tej służby,

  2. zwolnić ze służby w jednostce zmilitaryzowanej w innych przypadkach niż określone w ust. 2.

— 4. Stosunek służbowy powstały na podstawie art. 187 pomiędzy osobą powołaną do służby w jednostce zmilitaryzowanej i tą jednostką wygasa z mocy prawa z dniem zwolnienia tej osoby ze służby.

W toku oględzin akt osobowych wszystkich zwolnionych dziennikarzy i pracowników technicznych ośrodka nie ujawniono w żadnych z nich jakiejkolwiek korespondencji pomiędzy ośrodkiem a organem nadrzędnym, czyli Komitetem ds. Radia i Telewizji w Warszawie, w sprawie uzyskania zgody na zwolnienie któregokolwiek z dziennikarzy lub pracowników technicznych w trybie w/wym. przepisu prawnego.

Z Ośrodka Telewizyjnego w Katowicach zwolniono następujących dziennikarzy :

Wojciech Sarnowicz, Andrzej Pierzchała , Michał Smołorz , Rafał Szymoński, Stanisław Olejniczak, Ewa Skuratko, Leszek Furman, Teresa de Laveaux, Ewelina Puczek, Urszula Tworek, Anna Grabania, Andrzej Kołaczkowski-Bochenek, Wiesław Rajski, Marek Słowiński, Maria Borecka.

Ponadto z Ośrodka Telewizyjnego w Katowicach zwolniono z pracy następujących pracowników technicznych:

Michał Capiński, Jan Alberti, Andrzej Czmok, Zbyszko Pytlarz, Ryszard Kiercz, Bogusław Bloch, Józef Krupa, Ryszard Ligenza, Aleksander Krawczyk, Roman Frycz, Stanisław Kurowski, Ewa Żurek z d. Maruszczak, Małgorzata Kamińska, Henryk Kamiński, Gerard Brajter, Anna Bieńkowska, Marek Tarko, Danuta Jagniątkowska-Pawlak, Alfred Wojtasik, Marceli Król, Tadeusz Pawlica, Jan Torz.

Dziennikarze prasowi byli zwalniani z pracy w okresie od marca do grudnia 1982 r., w oparciu o przepis art. 32 § 1 kodeksu pracy, czyli w normalnym trybie z zachowaniem jednomiesięcznego okresu wypowiedzenia, ze zwolnieniem w tym okresie z obowiązku świadczenia pracy, a jako powód zwolnienia podawano „umniejszenie stanu zatrudnienia”.

Na wszystkich pismach o zwolnieniu z pracy znajdował się podpis dyrektora Śląskiego Wydawnictwa Prasowego RSW „Prasa- Książka-Ruch” w Katowicach Karola Szarowskiego. Z różnych wydawnictw podległych Śląskiemu Wydawnictwu Prasowemu RSW „Prasa-Książka-Ruch” w Katowicach zwolniono z pracy następujące osoby:

Marian Czakański, Grzegorz Wacławik, Jolanta Trojanowska, Jacek Cieszewski, Włodzimierz Paźniewski , Jerzy Miciak, Urszula Mathes-Cieszewska, Bogdan Kułakowski, Jan Lewandowski , Marek Michalski, Krzysztof Lengiewicz, Ryszard Wyszyński, Bożena Wawrzewska, Tadeusz Biedzki, Jan Dziadul, Andrzej Wrazidło, Tomasz Figaszewski, Alicja Szafranowicz-Ogiegło, Kazimiera Sunita, Zbigniew Milewicz, Andrzej Małachowski, Wiesława Różańska, Eugenia Plucik, Renata Marzewska-Drogoś, Jerzy Kamieniecki, Marek Szostakowski, Ewa Juńczyk-Ziomecka, Jan Fiszer, Henryk Piotrowski, Lesław Kauczyński, Krzysztof Nowiński, Marian Urban.

Po zwolnieniu z pracy większość z dziennikarzy i pracowników technicznych ośrodka miała problemy ze znalezieniem nowej pracy, odczuwali, że mają tzw. „wilczy bilet”, gdyż odmawiano im pracy nawet, .gdy był wolny etat, kiedy okazywało się, że zostali zwolnieni z telewizji czy prasy. Mieli także świadomość, że nie mają szans na dostanie pracy w zawodzie dziennikarskim. W urzędach pracy oferowano im zazwyczaj prace fizyczne, niezgodne z wykształceniem i dotychczas wykonywaną pracą. Po znalezieniu nowej pracy zarabiali zdecydowanie mniej niż wcześniej w telewizji czy w redakcjach. Pod koniec 1982 r. rozpoczął działalność wydawniczą tygodnik Katolik, wydawany przez PAX, w którym znalazło pracę wielu zwolnionych dziennikarzy prasowych, zarabiali tam jednak o wiele mniej, niż wcześniej w swych redakcjach.

Większość ze zwolnionych dziennikarzy prasowych składała odwołanie od decyzji o zwolnieniu do terenowej komisji odwoławczej, która przywróciła ich do pracy. Od tych decyzji odwoływało się Śląskie Wydawnictwo Prasowe i sąd pracy uchylił je.

Członkami tzw. „komisji weryfikacyjnej” w Ośrodku Telewizyjnym w Katowicach były następujące osoby :

Władysław Kubiczek - pracował w następujących jednostkach : 1945 - Wojewódzki Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Katowicach, pełnomocnik powiatowy w Cieszynie; 1946 - 1951 - Rozgłośnia Polskiego Radia we Wrocławiu; 1951 - 1957 - Rozgłośnia Polskiego Radia w Katowicach; 1957 - 1977 - Ośrodek Telewizji Polskiej w Katowicach; 1.01.1978 - 8.01.1982 - Rozgłośnia Polskiego Radia w Katowicach (redaktor naczelny); 9.01.1982 - 31.08.1983 r. - Ośrodek Telewizji Polskiej w Katowicach (redaktor naczelny). Zmarł w dniu 30.06.1996 r. Teresa Rel-Szeligowska - pracowała w Ośrodku Telewizji Polskiej w Katowicach w okresie od 1.03.1969 r. do 20.11.1992 r. Na początku 1982 r. pracowała w Redakcji Informacji jako starszy redaktor, była członkiem egzekutywy POP PZPR w ośrodku. Marek Blaut pracował w Ośrodku Telewizji Polskiej w Katowicach w okresie od 12.01.1977 r. do 31.03.1984 r. Na początku 1982 r. pełnił funkcję Naczelnika Wydziału Spraw Pracowniczych., był członkiem egzekutywy POP PZPR w ośrodku. Julian Jodłowski - pracował w Ośrodku Telewizji Polskiej w Katowicach w okresie od 1.08.1952 r. do 18.05.1991 r. Na początku 1982 r. był dyrektorem technicznym ośrodka, był członkiem PZPR. Mirosław Słomczyński - pracował w Ośrodku Telewizji Polskiej w Katowicach w okresie od 1.05.1963 r. do 30.04.1990 r., na początku 1982 r. był oddelegowany do pracy w Komitecie Wojewódzkim PZPR w Katowicach, w Wydziale Propagandy i Informacji.

Henryk Wawrzyniak - pracował w Ośrodku Telewizji Polskiej w Katowicach w okresie od 15.09.1964 r. do 25.12.1990 r. Na początku 1982 r. był sekretarzem programowym, pełnił funkcję I sekretarza POP PZPR w ośrodku.

Edyta Wizental - pracowała w Ośrodku Telewizji Polskiej w Katowicach w okresie od 1.11.1957 r. do 11.09.1982 r. Na początku 1982 r. pełniła funkcję naczelnika Wydziału Realizacji, była członkiem PZPR.

Gertruda Staszak - pracowała w Ośrodku Telewizji Polskiej w Katowicach w okresie od 1.08.1957 r. do 31.08.1983 r. Na początku 1982 r. pełniła funkcję naczelnika Działu Koordynacji i Emisji Programów, była członkiem PZPR, był członkiem egzekutywy POP w ośrodku.

Wiesław Wizental - pracował w Ośrodku Telewizji Polskiej w Katowicach w okresie od 1.12.1969 r. do 31.08.1984 r., a w okresie od 2.05.1956 r. do 30.11.1969 r. w Rozgłośni Polskiego Radia w Katowicach. Na początku 1982 r. pełnił funkcję kierownika Redakcji Publicystyki, był członkiem egzekutywy POP PZPR w ośrodku, pełnił funkcję II sekretarza POP, zmarł w dniu 25.09.2004 r. Gwidon Gaj - pracował w Ośrodku Telewizji Polskiej w Katowicach w okresie od 1.05.1958 r. do 30.11.1992 r. Na początku 1982 r. pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego ds. informacyjnych, zmarł w dniu 3.03.1996 r.

Antoni Blacha - pracował jako funkcjonariusz Służby Bezpieczeństwa w następujących jednostkach : od 16.04.1964 r. - KMMO Katowice, oficer operacyjny Referatu ds. Bezpieczeństwa; od 1.06.1975 r. - KWMO Katowice, st. inspektor Wydziału II; od 1.12.1985 r. - WUSW Katowice, referent techniki operacyjnej Wydziału „W” SB; 15.12.1989 r.-zwolniony z resortu. W okresie od marca 1981 r. Blacha, jako funkcjonariusz sekcji XIII Wydziału II organizował pracę operacyjną w Ośrodku Telewizyjnym w Katowicach „na kierunku ujawniania z tego środowiska osób o antysocjalistycznych poglądach i negatywnych postawach[…], posiada duże osiągnięcia w zakresie zwalczania działalności ekstremalnych liderów „Solidarności” na ochranianym obiekcie” (fragmenty zapisów z opinii służbowych).

Oraz przedstawiciele Komitetu ds. Radia i Telewizji w Warszawie o nazwiskach Ostrzyżek i Kurek oraz komisarz wojskowy w ośrodku o nazwisku Majewski.

Członkami tzw. „komisji weryfikacyjnej” w „Śląskim Wydawnictwie Prasowym” w Katowicach były następujące osoby :

Karol Szarowski - w okresie od 4.05.1953 r. do 28.12.1989 r. pełnił funkcję dyrektora Śląskiego Wydawnictwa Prasowego RSW „Prasa-Książka-Ruch” w Katowicach, w/wym. zmarł w dniu 12.04.2004 r.

Stanisław Skrzypiec - w okresie od 15.07.1964 r. do 31.12.1991 r. pracował w Śląskim Wydawnictwie Prasowym RSW „Prasa-Książka-Ruch” w Katowicach, od 1.07.1980 r. pełnił funkcję zastępcy dyrektora, w/wym. zmarł w dniu 1.06.2005 r.

Adam Jaźwiecki - w okresie od 1.08.1968 r. do 28.02.1973 r. pracował w redakcji gazety „Dziennik Zachodni”, a w okresie od 1.03.1973 r. do 31.12.1990 r. w redakcji gazety „Sport”, na początku 1982 r. pełnił funkcję sekretarza redakcji, był członkiem PZPR, do lata 1981 r. pełnił funkcję I sekretarza POP.

Lidia Nowak - w okresie od 2.01.1969 r. do 31.01.1971 r. pracowała w redakcji tygodnika „Panorama”, a w okresie od 1.02.1971 r. do 31.12.1990 r. w redakcji gazety „Sport”, na początku 1982 r. pracowała jako dziennikarka, była członkiem PZPR, pełniła funkcję I sekretarza POP. Stanisław Wojtek - pracował w następujących jednostkach :1.09.1953 r.- 15.12.1962 r. – Sport; 16.12.1962 r. - 31.10.1072 r. - Wiadomości Zagłębia; 1.11.1972 r.- 31.07.1974 r. – Wieczór; 1.08.1974 r. - 31.01.1977 r. - Polska Agencja Prasowa Oddział Katowice; 1.02.1977 r. - 15.03.1981 r. – Wieczór; 16.03.1981 r. -31.08.1990 r. - Trybuna Robotnicza (od dnia 1.10.1981 r. pełnił funkcję redaktora naczelnego), był członkiem PZPR.

Henryk Ślezioński - pracował w następujących jednostkach :; 1.09.1954 r. - 31.03.1969 r. - Trybuna Robotnicza; 1.04.1969 r.-31.03.1971 r.-Panorama; 1.04.1971 r. - 31.01.1982 r. - Trybuna Robotnicza (zastępca redaktora naczelnego); 1.02.1982 r. - 26.10.1990 r. - Panorama (redaktor naczelny), był członkiem PZPR

Tadeusz Janik - pracował w Ośrodku Telewizji Polskiej w Katowicach w okresie od 1.10.1949 r. do 31.01.1982 r. i od 15.11.1985 r. do 31.05.1990 r. W okresie od 1.02.1981 r. do 1.10.1985 r. pracował w redakcji gazety „Sport” jako redaktor naczelny, był członkiem PZPR, pełnił funkcję członka egzekutywy POPOTV. Współpracownik SB.

Ponadto w pracach komisji brali także udział przedstawiciele Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Katowicach Tadeusz Nowok i Józef Piszczek. Materiałów z prac komisji weryfikacyjnej w Śląskim Wydawnictwie Prasowym w Katowicach nie odnaleziono.

W marcu 2010 roku IPN w Katowicach umorzył śledztwo w sprawie członków „komisji weryfikacyjnych” dziennikarzy na początku stanu wojennego. Powód? Śmierć Szarowskiego i Kubiczka. Kilkoro członków komisji weryfikacyjnych doskonale odnalazło się po 1989 roku. Którzy? To nie jest trudna zagadka.

Dotychczasowy system zamieszczania komentarzy na portalu został wyłączony.

Przeczytaj więcej

Dziękujemy za wszystkie dotychczasowe komentarze i dyskusje.

Zapraszamy do komentowania artykułów w mediach społecznościowych.