W związku z planowanym wyjazdem Zbigniewa Rybczyńskiego do Stanów Zjednoczonych w Klubie Ronina pod nieobecność artysty odbył się pożegnalny wieczór filmowy. Wyboru filmów dokonał i wygłosił prelekcję Andrzej Cieślak, a pomagał mu w tym Krzysztof Bąk.

Andrzej Cieślak nawiązał zarówno do filmów, które zostały zaprezentowane w drugiej części wieczoru, jak i do samej osoby i twórczości pana Zbigniewa Rybczyńskiego, który nie mógł być obecny na tym spotkaniu Klubu. Zbigniew Rybczyński był gościem Klubu w kwietniu br. i w czasie tamtego spotkania przedstawił kulisy swojej pracy nad stworzeniem we Wrocławiu nowatorskiego Studia Technik Audiowizualnych oraz opowiedział o przebiegu konfliktu zarówno z maszynerią urzędniczą, jak i samym ministrem kultury Bogdanem Zdrojewskim, który „wyszczuł” Rybczyńskiego z Polski.

Andrzej Cieślak postanowił „przenieść się z rejonu polityki w rejon kultury” pokazując Zbigniewa Rybczyńskiego jako wybitnego artystę, laureata Oskara, i prezentując niektóre jego filmy.

Żeby pokazać jaka jest ranga dorobku artystycznego Rybczyńskiego chciałbym odwołać się do pewnej tradycji kultury i to tak dalekiej, że sięgającej aż do malowidła z groty Lascaux - mniej więcej między 15 tys. a 10 tys. lat przed Chrystusem. Od zarania dziejów człowiekowi towarzyszył obraz i dźwięk.

Nawiązaniem do dźwięku była prezentacja systemu kwintowego Pitagorasa (VI w. przed Chrystusem), który stanowi podwalinę muzyki europejskiej.

Czyli mamy do czynienia z organizacją przestrzeni i czasu. To są dwa podstawowe zagadnienia w sztuce i w filozofii

— kontynuował Cieślak, nawiązując też do filozofii Immanuela Kanta.

Czas i przestrzeń doskonale zbiegają się w filmie jako środku wyrazu i jest to podstawowe zagadnienie, które nurtuje Rybczyńskiego i na które on w swojej twórczości szuka odpowiedzi. Filmem, za który Zbigniew Rybczyński dostał Oskara w 1983 roku jest film „Tango”. „Tango” jest próbą kondensacji różnych zdarzeń w jednym punkcie przestrzeni. Filmy Rybczyńskiego odwołują się do dawnej tradycji sztuki, sięgając aż do gotyku, do malarstwa posługującego się alegorią. „Tango” też jest bardzo silną alegorią. Rybczyński powiedział, że pokój (przedstawiony w filmie) to jest miejsce, które ma pamięć zdarzeń.

Andrzej Cieślak nawiązał też do sztuki współczesnej - abstrakcjonizmu geometrycznego, obrazów Pieta Mondriana czy Władysława Strzemińskiego. Kontynuacją tego nurtu w filmie był Norman McLaren, który wykorzystywał w swoich filmach, malowanych bezpośrednio na taśmie, figury geometryczne, natomiast Zbigniew Rybczyński był kontynuatorem McLarena (film „Kwadrat”).

Najdłuższym obrazem zaprezentowanym w czasie wieczoru w Klubie Ronina była „Orkiestra” - alegoryczny film do muzyki klasycznej. „Orkiestra” jest próbą odpowiedzi na podstawowe dla kondycji ludzkiej pytania o treść i fazy życia: dzieciństwo, dojrzewanie, miłość, rodzicielstwo, śmierć, sens życia, zniewolenie przez obłędne idee.

Pokazano też m.in. „The day before”, „Dyskretny urok dyplomacji” i „The Vision”.

Ostatnim akordem prelekcji Andrzeja Cieślaka było pokazanie rysunku Andrzeja Krauzego, dedykowanego Zbigniewowi Rybczyńskiemu „Król ptaków nie zmienia obywatelstwa”.

Dla takich ludzi jak ja, decyzja o której słyszałem, że Zbigniew Rybczyński chce się zrzec polskiego obywatelstwa jest szalenie bolesna”

— gorzko zakończył Cieślak.

Józef Orzeł pokazując rysunek Andrzeja Krauzego powiedział:

To jest pomysł Andrzej Cieślaka, żeby wręczyć panu Rybczyńskiemu jakiś znak tego, że my się nie zgadzamy z jego decyzją, że tak się nie godzi i tak się nie robi i poprosiłem Andrzej Krauzego, żeby to narysował.

Siedzi wielki orzeł w koronie, obok mały ptaszek i dwa ptaki, które najwyraźniej odlatują, a król mówi do małego: Król ptaków nie zmienia obywatelstwa.

Filmy Zbigniewa Rybczyńskiego prezentowane w czasie spotkania (publikujemy dzięki uprzejmości i za zgodą autora)

Kwadrat

The Discrete Charm Of Diplomacy

The Day Before

Tango

Polecamy również:

Niepublikowana rozmowa ze Zbigniewem Rybczyńskim w czasie aukcji dzieł sztuki artysty:

Film ze spotkania ze Zbigniewem Rybczyńskim w Klubie Ronina z 1 kwietnia 2014 roku:

Relacja: Bernard i Margotte