W 2017 r. o około pół miliona więcej niż rok wcześniej katolików regularnie uczestniczyło w mszach świętych i o ponad 300 tys. więcej przyjmowało komunię – wynika z najnowszych badań Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego.

Jak poinformował we wtorek na konferencji prasowej w Warszawie dyrektor Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego im. prof. Witolda Zdaniewicza (ISKK) ks. Wojciech Sadłoń, między rokiem 2016 i 2017 o 1,6 pkt. procentowego wzrósł wskaźnik dominicantes (odsetek katolików uczęszczających na niedzielną Eucharystię w odniesieniu do ogólnej liczby zobowiązanych) i o punkt procentowy wskaźnik communicantes (odsetek katolików przyjmujących komunię w trakcie niedzielnej Eucharystii w odniesieniu do ogólnej liczby zobowiązanych).

Z danych zebranych przez ISKK podczas dorocznego liczenia wiernych w parafiach, wynika, że w 2017 r. w niedzielnej Eucharystii uczestniczyło 38,3 proc. zobowiązanych katolików, a do komunii świętej przystąpiło 17 proc. W 2016 r. dane te wynosiły 36,7 proc. i 16 proc.

Najwyższy wskaźnik dominicantes zanotowano w diecezji tarnowskiej (71,7 proc.), rzeszowskiej (64,1 proc.) i przemyskiej (59,8 proc.). Najniższy w diecezji szczecińsko-kamieńskiej i łódzkiej (24,6 proc.) oraz w koszalińsko-kołobrzeskiej (25,6 proc.).

Wskaźnik communicantes był najwyższy w diecezji tarnowskiej (27,6 proc.), zamojsko-lubaczowskiej (22,5 proc.) i pelplińskiej (22,1 proc.), a najniższy w diecezji sosnowieckiej (11,2 proc.), szczecińsko-kamieńskiej (11,2 proc.), koszalińsko-kołobrzeskiej (11,4 proc.) i w archidiecezji łódzkiej (11,6 proc.).

Z przeprowadzonych analiz wynika, że w diecezjach o najwyższym wskaźniku dominicantes

proporcjonalnie najwięcej mężczyzn (względem kobiet) uczestnicy we mszy świętej. Jednocześnie w diecezjach, w których wskaźnik dominicantes jest najniższy, odsetek kobiet względem mężczyzn uczestniczących we mszy jest najwyższy i przekracza 62 proc. Również w diecezjach o najwyższych wskaźnikach dominicantes i communicantes, proporcjonalnie najmniej osób spośród uczestniczących we mszy św. przystępuje do komunii świętej

— podkreślił ks. Sadłoń.

Jak wynika z badań, w 2017 r. działalność duszpasterską prowadziło w Polsce 10,392 tys. parafii katolickich, o 53 parafie więcej niż rok wcześniej. Liczba księży przypisanych do diecezji w 2017 r. wynosiła 24,917 tys. Najwięcej księży jest w diecezji tarnowskiej (1,6 tys.), krakowskiej (1,2 tys.) i w katowickiej (1,1 tys.). Najmniejsze pod względem liczby księży są diecezje drohiczyńska (268 księży), elbląska (274) i Ordynariat Polowy Wojska Polskiego (52 księży). Najwięcej alumnów diecezjalnych przygotowuje się do święceń kapłańskich w diecezjach warszawskiej (160), tarnowskiej (150) i w krakowskiej (92).

Spoglądając na zaprezentowane dane statystyczne za rok 2017 w porównaniu z rokiem 2016, w skali rok do roku, widać, że nieznacznie wzrosła liczba parafii, zmalała zaś liczba księży, zakonników, sióstr zakonnych oraz alumnów diecezjalnych. Wyraźnie wzrosła liczba chrztów, nieznacznie zmalała natomiast liczba udzielonych sakramentów bierzmowania oraz małżeństwa

— powiedział ks. Wojciech Sadłoń.

Dodał też, że nie zmieniła się praktycznie liczba poradni rodzinnych.

Badaliśmy również działające w parafiach biblioteki. Jest ich obecnie ponad 1 tys.

— powiedział.

Według raportu badań ISKK, przedstawionego przez ks. Sadłonia, liczba księży przydzielonych do diecezji wynosiła w 2017 r. niemal 25 tys. W parafiach duszpastersko zaangażowanych jest 21 tys. księży. Liczba alumnów diecezjalnych wynosi 2,2 tys. Najwięcej alumnów diecezjalnych przygotowuje się do święceń kapłańskich w diecezjach warszawskiej (160), tarnowskiej (150) i w krakowskiej (92). W przeliczeniu na 100 księży przydzielonych do diecezji najwięcej alumnów diecezjalnych studiuje w diecezji warszawskiej (18,9), gliwickiej (12,5) i w pelplińskiej (11,4), najmniej zaś w diecezjach bydgoskiej (4,1), płockiej (5,0) i kaliskiej (5,3).

Ks. Sadłoń, prezentując badania ISKK, odniósł się też zgromadzeń zakonnych. Liczba sióstr zakonnych wynosiła w 2017 r. 17,9 tys. skupionych we 2,2 tys. wspólnotach zakonnych. Najliczniejsze zgromadzenia żeńskie to służebniczki starowiejskie, elżbietanki i szarytki. Ponadto w Polsce w klasztorach klauzurowych modli się 1,3 tys. sióstr klauzurowych w 83 domach. Liczba zakonników i członków stowarzyszeń życia apostolskiego w 2017 r. wynosiła łącznie 11,6 tys. Wśród zakonników 9,1 tys. (79 proc.) stanowili prezbiterzy (mający święcenie kapłańskie). Za granicą przebywa 36 proc. zakonników z polskich prowincji. Najliczniejszymi męskimi zgromadzeniami są franciszkanie, salezjanie i pallotyni.

Dyrektor ISKK podkreślił, że w 2017 r. udzielono sakramentu chrztu niemal 400 tys. osób, o 5 proc. więcej niż w 2016 r. Zdecydowaną większość chrztów udzielono dzieciom do roku życia. Jedynie 4 proc. dzieci przyjmowało chrzest w wieku od 2 do 7 lat. Chrzest w wieku powyżej 7 lat przyjęło niespełna 1 proc. ochrzczonych. Do pierwszej komunii przystąpiło ponad 400 tys. osób. Sakrament bierzmowania przyjęło 288,9 tys. osób, o 3 proc. mniej niż w roku 2016. Z kolei sakrament małżeństwa został udzielony około 134 tys. par.

W 2017 r. do sądów kościelnych pierwszej instancji wniesiono na wokandę 4,3 tys. spraw o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Rozstrzygnięto 3,9 tys. takich spraw. W 2,8 tys. przypadków stwierdzono nieważność małżeństwa, co stanowi 71 proc. rozstrzygniętych w ciągu roku spraw. W 907 sprawach wydano wyrok przeciw nieważności. W 94 przypadkach zrzeczono się procesu. Liczba spraw wniesionych na wokandę w trybie „procesu skróconego” w 2017 r. wyniosła 10. Z tego 8 zakończyło się orzeczeniem nieważności małżeństwa.

W parafiach w 2017 r. działały 1023 biblioteki, które dysponowały zbiorem ponad 3 milionów książek i ponad 8 tys. tytułami czasopism. Z bibliotek parafialnych korzysta niemal 130 tys. użytkowników, z czego aktywnie 34 tys. (27 proc.). Od 2011 r. liczba bibliotek parafialnych zmniejszyła się o 45 proc.

W 2017 r. działało 2,8 tys. katolickich poradni rodzinnych i 29 domów samotnej matki, 11 katolickich ośrodków adopcyjno-opiekuńczych i 23 telefonów zaufania. Ogólnie najwięcej poradni rodzinnych działa w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, kieleckiej i w katowickiej.

Podsumowując dane statystyczne za 2017 rok, ks. Sadłoń zauważył, że wskazują one na instytucjonalną stabilność Kościoła katolickiego w Polsce.

Sakramenty przyjmowane są w sposób masowy, niemal powszechny. Jednak punkt szczytowy instytucjonalnego rozwoju polskiego katolicyzmu mamy już za sobą. Można się spodziewać, że wraz z procesami demograficznymi podnosić się będzie średni wiek księży oraz sióstr zakonnych

— ocenił dyrektor ISKK.

Prof. Przemysław Śleszyński z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, komentując wyniki badań, podkreślił, że poziom religijności „jest bardzo zróżnicowany i waha się od 15 proc. do ponad 70 proc.”. Dodał, że wynika to ze zróżnicowań historycznych i kulturowych. Zwrócił też uwagę, że mniejsza religijność związana jest z wymianą ludności. Zdaniem prof. Śleszyńskiego należałoby zadać pytanie, dlaczego ludzie przyjeżdżający z regionów konserwatywnych do Warszawy bardzo szybko tracą swoją tożsamość.

To jest warte zbadania

— zaznaczył.

W ocenie prof. Śleszyńskiego więcej rozwodów jest tam, gdzie jest mniejsza religijność.

ems/PAP