Uczczono bohaterów powstania w getcie warszawskim. 74 lata temu bojownicy z ŻOB i ŻZW przeciwstawili się niemieckim oddziałom. ZDJĘCIA

W stolicy uczczono bohaterów powstania w getcie warszawskim. Premier Beata Szydło oddała hołd uczestnikom powstania i złożyła wieniec przed Pomnikiem Bohaterów Getta. 74 lata temu, 19 kwietnia 1943 r. żydowscy bojownicy z ŻOB i ŻZW stawili zbrojny opór oddziałom niemieckim, które przystąpiły do likwidacji warszawskiego getta.

W rocznicowych uroczystościach wzięły udział także osoby uhonorowane medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata, władze państwowe i samorządowe, korpus dyplomatyczny, reprezentanci polskich instytucji kultury, a także mieszkańcy stolicy.

Uroczystości przy Pomniku Bohaterów Getta rozpoczęły się w południe od odśpiewania w języku jidysz hymnu bojowników getta, który zaczyna się od słów „Nie mów nigdy, że idziesz ostatnią drogą”.

Następnie uczestnicy przeszli w hołdzie powstańcom szlakiem najważniejszych miejsc getta warszawskiego i złożyli kwiaty w miejscach pamięci. Trasa wiodła przez pomnik Żegoty, pomnik Szmula Zygielbojma, bunkier Anielewicza, Umschlagplatz, tablicę Pawła Frenkla i enklawę getta przy ul. Siennej.

Obchody zakończą się wieczorem w Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. Stowarzyszenie Żydów Kombatantów wręczy działaczom na rzecz pamięci polsko-żydowskiej honorowe medale „Powstanie w Getcie Warszawskim”. W muzeum prof. Ireneusz Krzemiński wygłosi wykład „Polacy, Żydzi i druga wojna światowa. 74 rocznica powstania w Getcie Warszawskim”. Na koniec Chór Dziecięcy Miasta Łodzi zaśpiewa utwory kompozytorów żydowskich.

W Warszawie i kilku innych miastach od rana wolontariusze będą rozdawać żonkile - symbol pamięci o powstaniu w getcie warszawskim. Kwiat ten nawiązuje do bukietu żółtych kwiatów, który ostatni przywódca powstania w getcie warszawskim Marek Edelman dostawał od anonimowej osoby co roku w rocznicę zrywu. W tym roku rozdanych zostanie 100 tys. papierowych przypinek.

Warszawskie getto było największym spośród założonych przez Niemców. Według spisu dokonanego na rozkaz władz niemieckich przez Judenrat w październiku 1939 r. w Warszawie przebywało ok. 360 tys. Żydów.

Ich liczba zwiększyła się po zarządzeniu wydanym 30 października 1939 r. przez Heinricha Himmlera, które nakazywało przesiedlenie ludności polskiej i żydowskiej do Generalnego Gubernatorstwa z ziem włączonych do Rzeszy. W jego wyniku od listopada 1939 r. do października 1940 r. do Warszawy przybyło ok. 90 tys. Żydów.

Mimo iż liczba mieszkańców getta na skutek wysokiej śmiertelności i ucieczek malała, to kolejne migracje wciąż zagęszczały getto, którego terytorium kurczyło się. Od stycznia do marca 1941 r. przybyło do niego ok. 50 tys. Żydów z zachodniej części dystryktu warszawskiego. Wtedy też liczba mieszkańców getta osiągnęła maksimum i wynosiła ok. 460 tys.

19 kwietnia 1943 roku żołnierze Żydowskiej Organizacji Bojowej i Żydowskiego Związku Wojskowego przeciwstawili się Niemcom, który rozpoczęli likwidację żydowskiej dzielnicy. Powstanie w getcie warszawskim było pierwszą akcją zbrojną o dużej skali podjętą przez polskie organizacje podziemne przeciwko Niemcom, jak również pierwszym miejskim powstaniem w okupowanej przez Rzeszę Europie. Walki trwały do połowy maja 1943 roku, przeżyło je zalewie kilkudziesięciu powstańców.

wkt/TVP Parlament/Polskie Radio/prezydent.pl