Kolejna dyskusja IPN z cyklu „Między swastyką a czerwoną gwiazdą” poświęcona była katastrofie gibraltarskiej 4 lipca 1943 r., w której zginął generał Władysław Sikorski, Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych i premier Rządu na Uchodźstwie. Goście Piotra Zychowicza: dr hab. Tomasz Konopka z Zakładu Medycyny Sądowej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz prokurator Dariusz Psiuk z Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach odnieśli się do elektryzujących opinię publiczną teorii na temat śmierci generała Władysława Sikorskiego.

Kto doznał największych obrażeń, a kto najmniejszych? Czy ktoś mógł przeżyć katastrofę? Czy to prawda, że w ciele generała tkwiło ciało obce? Kto mógł zyskać na śmierci Naczelnego Wodza? Czy to prawda, że Anglicy ukrywają dokumenty? Kto w czasie katastrofy przebywał w pobliżu Gibraltaru?

Dr hab. Tomasz Konopka, który uczestniczył w sekcji zwłok generała Sikorskiego w 2008 roku, przygotował na ten temat prezentację, w której omawiał całą procedurę i wyniki badań.

Jak zaznaczył, transport ciała generała z Krypty św. Leonarda na Wawelu do Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, odbył się z poszanowaniem protokołu wojskowego, w asyście oficerów Wojska Polskiego.

Niestety, szczątki Sikorskiego znajdowały się w dużo większym rozkładzie niż miało to miejsce w 1993 roku, gdy trumnę otwierano po raz pierwszy w Polsce, choć wówczas nie przeprowadzono sekcji. Ciało generała w mundurze wojskowym, zawinięte w koc wojskowy w 1943 r., włożone było wówczas do plastikowego worka.

W czasie badania w 2008 roku ustalono, że powłoki zpstały zachowane, z wyjątkiem powłok części twarzy, niestety nie zachowały się narządy wewnętrzne. Prócz skóry można było zbadać tylko kości.

W kościach jest tyle szczegółów, tyle ważnych rzeczy, które można wykryć, że pozwoliło to nam wyciągnąć pewne wnioski

— podkreślił dr Konopka.

Zespół lekarzy prócz szczątków generała zbadał także zwłoki innych ofiar tragedii w Gibraltarze: generała Tadeusza Klimeckiego, pułkownika Andrzeja Mareckiego i porucznika Józefa Ponikiewskiego. Co interesujące, ten ostatni doznał najmniejszych obrażeń i mógł przeżyć samą katastrofę.

Jak podkreślił Konopka, analiza szczątków nie potwierdziła wysnuwanych przez niektórych hipotez o innych przyczynach śmierci takich, jak postrzały z broni palnej, uduszenie, czy też o pozorowanych urazach już po zgonie ofiar. Niektóre z obrażeń świadczą o tym, że ofiary w chwili ich doznania żyły. Wyniki sekcji zwłok oraz innych badań specjalistycznych wykazały, że ofiary doznały urazów wielonarządowych, typowych dla katastrofy komunikacyjnej. Badanie toksykologiczne wykluczyło otrucie. Przeprowadzono także badanie DNA i antropologiczne - odtworzono komputerowo twarz generała.

Prokurator Dariusz Psiuk, który prowadził postępowanie w sprawie śmierci gen. Sikorskiego, zaznaczył, że nie przebadano wszystkich odnalezionych po katastrofie ciał, gdyż czynności te można było wdrożyć jedynie wobec polskich obywateli, wysnuł także hipotezę o tym co mogło się stać z ciałem córki gen. Sikorskiego, mówił wiele o gromadzeniu dokumentacji archiwalnej (w tym w National Archives w Londynie i w Instytucie im. Sikorskiego) dotyczącej okoliczności katastrofy i jej analizach przez prokuratorów IPN. Warto zaznaczyć, że wszczęte przez IPN śledztwo było śledztwem na okoliczność zbrodni komunistycznej, co wynikało z uprawnień Instytutu Pamięci Narodowej, który tylko ten rodzaj spraw może badać.

Na pytanie o brak poważniejszych obrażeń u pilota, prokurator zwrócił uwagę na budowę tego samolotu, gdzie kabina pilota jest nieco wyżej niż kabina pasażerów (de facto komora bombowa), która znajdowała się na dnie kadłuba. Główna siła zadziałała więc na dół samolotu. Wspomniał m.in. także o gen. Paszkowskim i rotm. Jerzy Klimkowskim, którzy sugerowali trop polski.

Dyskutanci odnieśli się także do innych wątpliwości, wysuwanych oskarżeń, hipotez, okoliczności towarzyszących temu wydarzeniu.

Tekst: Margotte