W październiku zostanie otwarta stała ekspozycja na temat historii Żydów w Polsce w imponującym gmachu muzeum na warszawskim Muranowie. Zapewne najważniejszą częścią opowieści o 800 latach naszego współżycia na terenie polskiego państwa będzie okres okupacji niemieckiej i Zagłada. Kurator prof. Barbara Engelking przedstawiła zarysy narracji w ostatni wtorek w wywiadzie dla PAP. Zapowiada się wielkie wydarzenie. Wystawa nie tylko utrwali obraz losu Żydów w naszym kraju ale również obraz Polski w bardzo ważnych środowiskach świata.

Pani profesor Engelking zapewnia o obiektywizmie tej ekspozycji. Miejmy nadzieję, że bardzo dobitnie zilustruje pewien mało znany na Zachodzie fakt: ukrywanie Żydów było w Polsce zagrożone śmiercią dla całej rodziny, inaczej niż na Zachodzie. I że motywem podjęcia tak wielkiego ryzyka przez Polaków była chrześcijańska etyka miłości bliźniego. Oczywiście byli także wśród rodaków szmalcownicy i donosiciele. Miejmy nadzieję, że po wyjściu ze wstrząsającej wystawy każdy zobaczy na placu przed Muzeum pomnik wdzięczności Polakom ratującym Żydów, w sąsiedztwie pomnika Bohaterów Getta.

Moim skromnym zdaniem w ekspozycji okupacyjnej powinna znaleźć się sprawa Jedwabnego, o której prof. Engelking nie wspominała. Wiele tez książki J. T. Grossa „Sąsiedzi” zostało obalone przez historyków. Niestety, informacje na ten temat nie są powszechnie znane w świecie. Natomiast utrwalił się wizerunek polskiej, morderczej dziczy palącej w stodole sąsiadów z nierozumnej nienawiści. Teraz jest okazja, żeby naprawić to, co zepsuł J. T. Gross. Instytut Pamięci Narodowej odrzucił tezy Grossa jakoby to był mord dokonany tylko przez Polaków, bez udziału Niemców, oraz podaną liczbę zamordowanych 1600 Żydów. Prof. Norman Davies uznał książkę za głęboko nieuczciwą wobec Polaków. Śp. prof. Tomasz Strzembosz mówił o tylko pomocniczej roli Polaków w tym mordzie zorganizowanym przez Niemców. Warto przy tej okazji przedstawić kolaborację części Żydów z sowieckim okupantem na tych terenach i ich donosy do władzy sowieckiej na Polaków, co oczywiście wzbudzało antysemityzm lub wzmacniało już istniejący.

Myślę, że należy umieścić obok siebie tezy i dowody podane przez J. T. Grossa oraz tezy i dowody jego polemistów. Wymaga tego uczciwość i badawcza, i zwykła ludzka przyzwoitość. Niechaj widz sam wyrobi sobie opinię o warsztacie badawczym autora „Sąsiadów” i jego krytyków.

Muzeum Historii Żydów Polskich powinno być placówką, która sprzyja porozumieniu między naszymi narodami. Trzeba w tym celu szerzyć prawdę, chociażby z zaciśniętymi zębami, obalając kłamstwa i mity wygodnej propagandy.

Krzysztof Kłopotowski

Artykuł ukazał się na portalu SDP.PL.