Rząd wdrożył serię aktów legislacyjnych, określanych mianem IV Pakietu Kolejowego. Pakiet ten wzmacnia organizacyjnie zarządcę infrastruktury oraz zwiększa konkurencyjność na rynku. Polskie kolejnictwo zyskuje szereg przepisów, które liberalizują rynek przewozów pasażerskich, poprawiają nie tylko transparentność jego funkcjonowania, ale także bezpieczeństwo. Eksperci z Fundacji Instytut im. Kazimierza Promyka przeanalizowali tez zmiany w specjalnym raporcie.

W ogólnym zarysie IV Pakiet Kolejowy to odpowiedź na europejską politykę ujednolicania i otwierania rynku kolejnictwa, która trwa już od blisko dekady. Europejscy urzędnicy w specjalnie wydanej Białej Księdze, zatytułowanej „Plan jednolitego europejskiego obszaru transportu”, określili cele jakie powinny przyświecać modernizacji tej gałęzi gospodarki jaką jest transport kolejowy. W dokumencie znalazło się 10 zadań, które wpisują się także w wartości przyświecające transformacji energetycznej Starego Kontynentu. Chodzi przede wszystkim o wartości referencyjne dla 60-procentowej redukcji emisji gazów cieplarnianych związanych z bezpośrednim ruchem kolejowym. Instytut im. Kazimierza Promyka wylicza, że „do 2030 r. 30% transportu drogowego powyżej 300 km powinno być przenoszone na inne środki transportu, takie jak kolej czy żegluga, a do 2050 r. ponad 50%. Sprzyja to rozwojowi wydajnych i ekologicznych korytarzy komunikacyjnych. Jednak aby osiągnąć ten cel konieczny jest rozwój infrastruktury i elementów z nią związanych”. Rozbudowie ma także ulec sieć kolei dużych prędkości oraz zagęszczenie samej sieci kolejowej w państwach unijnych. Zgodnie z unijnymi założeniami Do 2050 r. większość pasażerskiego ruchu średniodystansowego powinna być także obsługiwana koleją. Kolejnym wyzwaniem będzie stworzenie do 2030 r. multimodalnej ogólnoeuropejskiej sieci szkieletowej TEN-T (Transeuropejskie Sieci Transportowe). Nastąpić ma także większe zintegrowanie taboru kolejowego z portami lotniczymi i morskimi. Wiązać się z tym będzie m.in. wprowadzenie europejskiego systemu nawigacji satelitarnej Galileo.

Czwarta odsłona nowelizacji prawa krajowego, nazywana Czwartym Pakietem Kolejowym, rozpoczęła się poprzez wprowadzenie filaru technicznego (kwiecień 2016) oraz filaru rynkowego (grudzień 2016). Filar techniczny IV Pakietu Kolejowego zakłada m.in.:

— wzmocnienie roli Agencji Kolejowej Unii Europejskiej (ERA), która przejmuje część kompetencji władz bezpieczeństwa(NSA) w państwach członkowskich UE,

— wydawanie ujednoliconych certyfikatów bezpieczeństwa i zezwoleń na dopuszczenie pojazdów kolejowych do obrotu przez RRA, który również wcześniej autoryzuje system ERTMS,

— funkcjonowanie Agencji Kolejowej Unii Europejskiej jako „punktu kompleksowej obsługi” – punktu kompleksowej obsługi za pośrednictwem platformy informatycznej, za pośrednictwem której wnioskodawcy mogą składać wnioski i dokumenty. Natomiast na Filar rynkowy IV Pakietu Kolejowego składają się m.in.:

— zmiany kompetencji Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego,

— zmiany w licencjonowaniu,

— zmiany w zarządzaniu infrastrukturą kolejową,

— zmiany dotyczące zamówień publicznych.

Ewolucja na kolei trwa i powinniśmy skorzystać na niej wszyscy. Szybki, bezpieczny i łatwo dostępny transport kolejowy to nie tylko udogodnienie dla turystów i podróżnych. To także większa mobilność na rynku pracy, zwiększona integracja państw członkowskich UE, a także realny wkład w polepszenie klimatu i zmniejszenie ilości niebezpiecznych gazów cieplarnianych.