Dokumenty Stanisława Łuckiego trafią do Archiwum Akt Nowych

Członkowie korporacji K!Znicz, Lwów, rok 1938.  Stanisław Łucki - trzeci od lewej.
Członkowie korporacji K!Znicz, Lwów, rok 1938. Stanisław Łucki - trzeci od lewej.

26 września w Sejmie nastąpi uroczyste przekazanie archiwum polonijnego śp. Stanisława Łuckiego przez wdowę po żołnierzu i polityku dr Annę Łucką do Archiwum Akt Nowych.

Archiwum Łuckiego to jedna z większych kolekcji na temat polskiej emigracji po 1945 r., w tym na temat historii Stronnictwa Narodowego na uchodźstwie, a także polskiego i francuskiego wywiadu antyniemieckiego w latach II wojny światowej.

Stanisław Łucki w czasie wojny walczył m.in. w bitwie o Narwik, później brał udział w tworzeniu sieci F-2 (Wydziału Informacyjno-Zwiadowczego Sztabu Naczelnego Wodza). Zmarł w styczniu tego roku.

Prezentujemy jego życiorys.

 

Urodzony 3.05.1917 w Kutach (pow. Kosów Huculski), zmarł 28.01.2013 w Paryżu, magister prawa, kombatant, działacz polityczny i społeczny. Syn Stefana i Katarzyny Pogonowskiej. Żonaty z Renée Oddon, magistrem prawa (1944-1973) oraz Anną Smyszlajew, doktorem lingwistyki (1980-2013).

Maturę zdaje w 2 Gimnazjum Humanistycznym im. Karola Szajnochy we Lwowie w roku 1935. Należy do Sodalicji Mariańskiej. Mieszka w Bursie ormiańskiej im. dr Józefa Torosiewicza i ma częste kontakty z arcybiskupem ormiańskim ks. Józefem Teodorowiczem. W czasie pogrzebu hierarchy jest delegatem Korporacji niosącym jego trumnę. Studia prawnicze odbywa na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w latach 1935-1939 i kończy je później w Oxfordzie w 1945 r.  W czasie studiów lwowskich jest aktywnym działaczem Młodzieży Wszechpolskiej i Korporacji AkademickiejK! Znicz (od 1935), Stronnictwa Narodowego oraz Związku Zawodowego Praca Polska, (gdzie jest kierownikiem drużyny piłki nożnej). Za udział w manifestacjach studenckich zostaje zawieszony w prawach studenta, a nawet spędza miesiąc we lwowskim więzieniu na Brygidkach w marcu 1939r., a w konsekwencji traci rok studiów. W latach 1935-1939 studiuje międzynarodowe prawo lotnicze na Uniwersytecie lwowskim, co przerywa wybuch wojny.

Kiedy we wrześniu 1939 roku na Pokucie wkraczają Sowieci, Stanisław Łucki już miesiąc później przekracza „zieloną granicę” z Rumunią  na Czeremoszu. Przez Jugosławię i Grecję dociera do Francji. Tutaj w grudniu 1939 dołącza do formującej się Armii Polskiej w Coëtquidan. Przydzielony do III Batalionu Brygady Podhalańskiej, w 1940 r. bierze udział w ekspedycji do Norwegii  i w  Bitwie o Narwik w stopniu strzelca z cenzusem. Rozładowani po bitwie żołnierze z jego statku nie zdążyli się już ewakuować z Brestu do Anglii. Stanisław Łucki przedostaje się więc do strefy nieokupowanej Francji.

Nieudane próby zabrania się drogą morską z południa Francji do Anglii kończą się w październiku 1940 roku przydzieleniem do Kompanii Pracy pod Nimes. Stamtąd trafia do schroniska dla uchodźców w Voiron koło Grenoble. Organizuje tu koło Stronnictwa Narodowego i rozszerza jego działalność na Polskie Gimnazjum w Villard de Lans. Od listopada 1940 do sierpnia 1942 razem z Wojciechem Wasiutyńskim, Witoldem Nowosadem i Jόzefem Baranieckim wydaje „Biuletyn narodowy. W listopadzie 1941 wyjeżdża do Lyonu, gdzie obejmuje kierownictwo Domu studenckiego prowadzonego przez Polski Czerwony Krzyż. Od 1 lutego 1942 datuje się oficjalny udział Stanisława Łuckiego w polsko-francuskim ruchu oporu, który przeszedł do historii  pod nazwą francuskiej Sieci wywiadowczejF 2”.

Historia "F 2" zaczyna się we wrześniu 1940 r. wraz z przyjazdem do Francji Tadeusza Jekiela, kpt. Marynarki Wojennej. Stanisław Łucki, ps. „Arab jest później jej ważnym ogniwem. Ze względów konspiracyjny wycofuje się powoli z prac w Stronnictwie Narodowym. Od lutego 1942 r. organizuje w Lyon placówkę łączności na środkową Francję i strefę okupowaną oraz odbiór informacji od agentów francuskich. Sieć "F 2" zaczyna rozwijać się stosunkowo szybko.  Zbiera informacje i przekazuje je do Wielkiej Brytanii przez Hiszpanię, a do chwili przystąpienia Stanów Zjednoczonych do wojny, co trzy miesiące, także przez ambasadę amerykańską w Vichy. Wiadomości ważne i pilne przekazuje się depeszami przez własne radio w Nicei. Niezależnie od przerzucania raportów przez Hiszpanię, Sieć korzysta także z "usług" małego statku, pod dowództwem kapitana korwety Buchowskiego, pływającego do Gibraltaru, Cannes i St. Raphaël. W Lyonie, od sierpnia 1942 r. z ramienia Sieci F 2 Stanisław Łucki ma osobisty, stały kontakt z komórką Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie, zajmującą się łącznością na Kraj. Do września 1944 pracuje w ramach F2 w Wydziale Informacyjno-Wywiadowczym Sztabu Naczelnego Wodza w okręgach Lyon i Paryż. Od marca 1943 r. organizuje przyszłą Centralę Wywiadu w Lyonie. Rozpoczęcie pracy i wysyłka pierwszego raportu z tego miasta odbyła się 15 lipca 1943r. Trwało to do końca kwietnia 1944. Łucki odpowiada przez ten czas za całą łączność  wewnętrzną.

W Lyonie cudem unika aresztowania przez Gestapo dzięki przeniesieniu się do Paryża z początkiem lipca 1944r., gdzie prowadzi dział szyfrów depesz Sieci aż do wyzwolenia Paryża, t.j. do 30 września 1944. Przez Sieć "F-2" przewija się około 2800 ludzi, w tym 10 proc. Polaków, którzy od początku do końca pełnią w niej kierownicze role. Za tę działalność Stanisław Łucki zostaje mianowany na stopień podporucznika Armii Polskiej oraz na kapitana honorowego Armii Francuskiej.  Warto dodać, że na Polskim Cmentarzu w Montmorency, wśród tablic poświęconych wielkim Polakom walczącym na Zachodzie, znajduje się również, od 14.06.1970 r. i dzięki staraniom Stanisława Łuckiego, osobna tablica poświęcona pamięci poległych z Sieci "F 2".

Po wyzwoleniu Francji Stanisław Łucki jedzie do Londynu. 1 grudnia 1944 zostaje oficjalnie wciągnięty do Armii Polskiej, co trwa do czasu demobilizacji przeprowadzonej 22 kwietnia 1948 roku w Calais. W tym czasie kończy studia prawnicze w Oxford, a od maja 1945 do roku 1947 dodatkowo pracuje jako attaché konsularny w delegaturze Ministra Spraw Wewnętrznych Rządu Londyńskiego. Jest m.in.  attaché konsularnym w Paryżu.

Od 1945 aktywnie uczestniczy w życiu politycznym Stronnictwa Narodowego (SN), piastując różne funkcje, m.in. kierownika Koła SN w Paryżu, sekretarza Wydziału Wykonawczego we Francji, administratora dwutygodnika Placówkawydawanego w Paryżu w latach 1945-1950, współredaktora Biuletynu Narodowegowydawanego jako miesięcznik w okresie 1954-1959. Z ramienia Stronnictwa jest kierownikiem Biura i sekretarzem Przedstawicielstwa Rady Politycznej we Francji od jej powstania w 1949 r. do 1954 r. Po 1957 roku pełni funkcję referenta ds. organizacji społecznych i kontaktów z cudzoziemcami w Wydziale Wykonawczym Stronnictwa, od 1959 sekretarza Wykonawczego SN we Francji, a później jego wiceprezesa. Od stycznia 1963 roku jest członkiem Komitetu Politycznego Stronnictwa w Londynie, aż do jego samorozwiązania w roku 1992. Jego polityczne zaangażowanie zostaje dostrzeżone i „uhonorowane” w dość szczególny sposób przez władze Francji podczas wizyty oficjalnej sowieckiego I sekretarza KC KPZS Nikity Chruszczowa w Paryżu, w 1960 roku. Stanisław Łucki na czas tej wizyty jest internowany na... Korsyce wraz z innymi działaczami niepodległościowymi z krajów Europy Wschodniej i Centralnej. Wśród ok. tysiąca wówczas internowanych było 20 Polaków.

Karierę zawodową rozpoczyna w 1955 r. jako dyrektor administracyjny w Compagnie Minière d`Agadir w Maroku. Od 1956 do 1963 jest szefem działu zakupów i osobą odpowiedzialną za eksport do Afryki firmy motoryzacyjnej Société des Automobiles Panhard et Levassor w Paryżu. W okresie od 1963 do 1972 jest szefem serwisu wewnętrznego w firmie Exploitations Electriques et Industrielles w Paryżu. Od 1973, aż do osiągnięcia wieku emerytalnego w 1982 roku, pracuje jako szef biura w dziale prawnym Regie Autonome des Transports Parisiens (RATP) w Paryżu.

W swoim życiu emigranta działa bardzo aktywnie w wielu organizacjach kombatanckich i społecznych, zarówno polskich jak i francuskich. Członek Stowarzyszenia Polskich Kombatantów (SPK), od 1952 roku jest członkiem Zarządu tej organizacji, a od 1958 do 1960 wiceprzewodniczącym Rady SPK Francja. W latach 1949-1955 jest członkiem Komitetu Wykonawczego Zjednoczenia Polskiego Uchodźstwa Wojennego (ZPUW). W okresie od 1954 do 1960 zasiada w Radzie Skarbu Narodowego. Od 1947 jest sekretarzem Zrzeszenia Prawników Polskich we Francji. Od 1959 jest też aktywnym członkiem Towarzystwa Historyczno-Literackiego (Biblioteki Polskiej) w  Paryżu. Od 1967 do 1979 sprawuje tu funkcję skarbnika. W 1965 zostaje przewodniczącym Komisji Rewizyjnej Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Polskimi i Grobami Historycznymi we Francji, od 1983 do 1986 pełni funkcję jego wiceprezesa, zaś po tym czasie, do grudnia 1992 prezesa i później prezesa honorowego. Od 1972r. jest członkiem Komitetu Lokalnego Biblioteki Polskiej, a od 1973r. jego skarbnikiem-sekretarzem przez 22 lat. Od 1980 do 1983 piastuje funkcję administratora domu wypoczynkowego THL La Vistule w Dinard. Od 1985 jest członkiem Zarządu Polskiego Funduszu Humanitarnego (wiceprezes i skarbnik od stycznia 1989). Należy również do Koła Lwowian w Londynie.

Działa także w licznych organizacjach kombatanckich francuskich, m.in. w: Amicale duRéseau F 2- wiceprezes i członek Komisji Rewizyjnej, w Fédération des Amicales des Réseaux de reseignements et évasion de la France Combattante, Amicale des Combattants de Narvik, Association Nationale des Médaillés de la Résistance Française.

W listopadzie 1998 całkowity, lewostronny paraliż ogranicza jego wszelka działalność. Umiera w Paryżu 28 stycznia 2013 roku i zostaje pochowany na Cmentarzu Les Champeaux w Montmorency.

 

Odznaczenia:

Krzyż Walecznych (1945)

Francuska Legia Honorowa (1957)

Komandoria L`Ordre National du Mérite (1980)

Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2006)

Medal Armii Polskiej (1946)

Croix de Guerre z Palmami (1947)

Médaille de la Résistance française (1946)

Croix de Combattant Volontaire 1939-1945 (1961)

Norweski medal za bitwę o Narwik (1949)

Campaign Stars 1939-1945 (1946)

Złota Odznaka Honorowa Koła Lwowian w Londynie (1960)


CZYTAJ TAKŻE: Zmarł Stanisław Łucki, działacz Stronnictwa Narodowego, żołnierz Wojska Polskiego, współtwórca polskiej sieci wywiadowczej "F-2" we Francji

Dotychczasowy system zamieszczania komentarzy na portalu został wyłączony.

Przeczytaj więcej

Dziękujemy za wszystkie dotychczasowe komentarze i dyskusje.

Zapraszamy do komentowania artykułów w mediach społecznościowych.